Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

наменклату́ра, -ы, ж.

1. Пералік або сукупнасць назваў тэрмінаў, што ўжываюцца ў якой-н. спецыяльнасці.

Геаграфічная н.

Н. лекавых сродкаў.

2. зб. Наменклатурныя работнікі, а таксама спісы адпаведных пасад (разм.).

|| прым. наменклату́рны, -ая, -ае.

Н. работнік.

Наменклатурныя кадры.

наме́р, -у, мн. -ы, -аў, м.

Замысел што-н. зрабіць.

Добрыя намеры.

З намерам — з пэўнай мэтай, знарок.

наме́раць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак., чаго.

1. Адмераць у якой-н. колькасці.

Н. зямлі.

2. Мераючы, вызначыць колькасць чаго-н.

Н. пяць метраў тканіны.

|| незак. наме́рваць, -аю, -аеш, -ае і намяра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

наме́рзнуцца, -нуся, -нешся, -нецца; намёрзся, -ме́рзлася; -ні́ся; зак. (разм.).

Пабыўшы доўга на холадзе, вельмі змерзнуць.

Н. ў дарозе.

наме́рзнуць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -зне; намёрз, -ме́рзла; зак.

Замярзаючы, утварыцца, нарасці на паверхні чаго-н. (пра лёд і пад.).

Каля калодзежа намерзла (безас.).

|| незак. намярза́ць, -а́е.

наме́рыцца, -руся, -рышся, -рыцца; зак.

1. з інф. Займець намер што-н. зрабіць.

Н. паехаць на экскурсію.

2. Нацэліцца, замахнуцца.

Н. сякерай для ўдару.

|| незак. наме́рвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

наме́снік, -а, мн. -і, -аў, м.

1. Асоба, якая замяняе каго-н.

Знайсці сабе намесніка.

2. Афіцыйная назва асобы, якая замяшчае кіраўніка.

Н. дырэктара.

|| ж. наме́сніца, -ы, мн. -ы, -ніц.

|| прым. наме́сніцкі, -ая, -ае.

наме́сці, -мяту́, -мяце́ш, -мяце́; -мяцём, -мецяце́, -мяту́ць; намёў, -мяла́, -мяло́; намяці́; -ме́цены; зак., чаго.

1. Падмятаючы, сабраць у нейкай колькасці.

Н. кучу смецця.

2. Нанесці, надзьмуць ветрам (пра пыл, снег і пад.).

Н. гурбы снегу.

|| незак. намята́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

наме́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так, ж.

Тое, што папярэдне намечана, папярэдні план.

Падрыхтаваць наметкі.

наме́ціць¹, -ме́чу, -ме́ціш, -ме́ціць; -ме́чаны; зак.

1. гл. меціць¹.

2. што. Лёгкімі штрыхамі вызначыць асноўныя контуры чаго-н.

Н. пярэдні край карціны.

3. Папярэдне вызначыць каго-, што-н.

Н. кандыдатуру на вакантную пасаду.

Н. дзень для паездкі.

4. што. Задумаць, запланаваць зрабіць што-н.

Н. на сераду сход працоўнага калектыву.

|| незак. намяча́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.