Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

разлі́ць, разалью́, разалье́ш, разалье́; разальём, разальяце́, разалью́ць і разлію́, разліе́ш, разліе́; разліём, разліяце́, разлію́ць; разліў, -ліла́; -ло́; разлі; -літы; зак., што.

1. Выліць часткова або поўнасцю; расплюхаць.

Р. малако.

2. Пераліць якуюн. вадкасць з адной пасудзіны ў некалькі іншых.

Р. віно ў шклянкі.

3. безас. Прымусіць выйсці з берагоў.

Рэчку разліло вельмі шырока.

4. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Распаўсюдзіць ва ўсе бакі, па ўсёй прасторы чаго-н., у межах чаго-н.

Сонца разліло святло па зямлі.

Вадой не разліць (не разальеш) каго — пра неразлучных сяброў.

|| незак. разліва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. разлі́ў, -ліву, м. (да 2 знач.), разлі́ўка, -і, ДМ -ліўцы, ж. (да 2 знач.), разліва́нне, -я, н. і разліццё, -я́, н. (да 2 знач.).

разлі́чваць, -аю, -аеш, -ае; незак.

1. гл. разлічыць.

2. Меркаваць, мець намер; спадзявацца.

Р. на дапамогу.

|| наз. разлі́чванне, -я, н. (да 2 знач.).

разлічы́цца, -лічу́ся, -лі́чышся, -лі́чыцца; зак.

1. з кім. Цалкам расплаціцца з кім-н.

Р. з крэдыторамі.

2. перан., з кім. Адпомсціць каму-н. за што-н.; звесці рахункі з кім-н.

Р. з крыўдзіцелем.

3. Звольніцца, узяць разлік (разм.).

Р. на рабоце.

4. Зрабіць разлік у страі.

Па парадку нумароў разлічыся!

|| незак. разлі́чвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

|| наз. разлі́к, -у, м.

разлічы́ць, -лічу́, -лі́чыш, -лі́чыць; -лі́чаны; зак., каго-што і з дадан.

1. Правёўшы падлік, вызначыць размер, колькасць чаго-н.

Р. кошт будаўніцтва дома.

Р. канструкцыю.

2. і без дап. Прадугледзець, вызначыць, рашыць.

Р. свае магчымасці.

3. Зрабіўшы поўную выплату заробленых грошай, звольніць.

Р. з завода.

4. Правесці разлік у страі.

5. на што, для чаго (звычайна ў форме дзеепр. зал. прош.). Зрабіць што-н. для таго, каб выклікаць пэўную рэакцыю, вынікі.

Новы падыход у рабоце быў разлічаны на добрыя вынікі.

|| незак. разлі́чваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. разлі́к, -у, м.

разло́г, -у, мн. -і, -аў, м. і разло́га, -і, ДМо́зе, мн. -і, -ло́г, ж.

Абшар, адкрытая прастора.

Паўз Прыпяць цягнуліся пясчаныя разлогі.

разло́гі, -ая, -ае.

Шырокі, з вялікаю кронай, раскідзісты.

Р. дуб.

|| наз. разло́гасць, -і, ж.

разло́жысты, -ая, -ае.

1. Развесісты, раскідзісты, шырокі (пра дрэвы, крону, галіны і пад.).

Разложыстая ліпа.

2. Шырокі, пакаты; адкрыты, роўны.

Р. луг.

|| наз. разло́жыстасць, -і, ж.

разло́м, -у, м.

1. гл. разламаць.

2. перан. Парушэнне ўнутранага адзінства; раздвоенасць, надломленасць.

Душэўны р.

разло́мванне гл. разламаць.

разло́мваць гл. разламаць.