Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

скрыві́ць гл. крывіць.

скры́гат, -у, М -гаце, м.

Рэзкі гук, які ўтвараецца пры моцным трэнні аднаго прадмета аб другі.

С. жалеза.

скрыгата́ць, -гачу́, -го́чаш, -го́ча; -гачы́; незак.

Утвараць гукі скрыгату.

Дзверы скрыгочуць.

Скрыгатаць зубамі — выказваць незадавальненне, злосць.

|| наз. скрыгата́нне, -я, н.

скры́гаць, -аю, -аеш, -ае; незак.

Тое, што і скрыгатаць.

|| аднакр. скрыгану́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́.

|| наз. скры́ганне, -я, н. (разм.).

скрыжава́нне, -я, н.

1. гл. скрыжаваць.

2. Месца, дзе скрыжоўваюцца дарогі, вуліцы.

С. шашэйных дарог.

3. Адзін з відаў моўнай канвергенцыі (сыходжання, прыпадобнівання моў; уст.).

С. моў.

скрыжава́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -жу́ецца; зак.

1. гл. крыжавацца.

2. Спалучыцца адзін з адным у выніку скрыжавання (пра расліны, жывёл).

3. Зрабіць уплыў адзін на аднаго ў выніку скрыжавання (пра мовы, гаворкі; уст.).

|| незак. скрыжо́ўвацца, -аецца.

|| наз. скрыжава́нне, -я, н.

скрыжава́ць, -жу́ю, -жу́еш, -жу́е; -жу́й; -жава́ны; зак.

1. што. Скласці што-н. крыж-накрыж.

С. рукі.

2. каго-што. Зрабіць спарванне розных відаў (жывёл, раслін) для атрымання новай пароды, гатунку.

Скрыжаваць шпагі — уступіць у бой, спрэчку.

|| незак. скрыжо́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. скрыжава́нне, -я, н.

скрыжа́ль, -і, мн. -і, -ей і -яў, ж.

1. Дошка з напісаным на ёй свяшчэнным тэкстам.

2. перан., звычайна мн., -ей. Пра тое, што захоўвае, куды занесены памятныя даты, падзеі, імёны і пад.

Падзеі засведчаны на скрыжалях гісторыі.

скрыль, -я́, мн. -і́, -ёў, м.

Адрэзаны значны кавалак чаго-н. (пераважна пра сала, сыр, кавун і пад.).

Скрылі сала.

|| памянш. скры́лік, -а, мн. -і, -аў, м. і скрылёк, -лька́, мн. -лькі́, -лько́ў, м.

скрыля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е; -я́ны; незак., што (разм.).

Нарэзваць скрылікамі.

С. кавуны.