Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

нацыяналіза́цыя, -і, ж.

1. Перадача з прыватнай уласнасці ва ўласнасць дзяржавы зямлі, прамысловасці, транспарту, банкаў і пад.

2. Арганізацыя чаго-н. на нацыянальнай аснове.

Н. школы.

нацыяналі́зм, -у, м.

1. Ідэалогія і палітыка ў галіне нацыянальных адносін і культуры, якая зыходзіць з ідэй нацыянальнай перавагі пануючай нацыі і супрацьпастаўлення яе іншым нацыям.

Барацьба з нацыяналізмам.

2. Пачуццё нацыянальнага самазахавання, якое асабліва праяўляецца ў пэўныя гістарычныя перыяды, калі нацыі пагражае небяспека.

|| прым. нацыяналісты́чны, -ая, -ае.

Нацыяналістычная палітыка.

Нацыяналістычныя погляды.

нацыяналі́ст, -а, М -сце, мн. -ы, -аў, м.

Прыхільнік нацыяналізму.

|| ж. нацыяналі́стка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так.

|| прым. нацыяналісты́чны, -ая, -ае.

нацыяна́льнасць, -і, мн. -і, -ей, ж.

1. Тое што і нацыя (у 1 знач.).

2. Прыналежнасць да той ці іншай нацыі.

Беларус па нацыянальнасці.

Людзі розных нацыянальнасцей.

нацыяна́льны, -ая, -ае.

1. Які мае адносіны да нацыі, нацыянальнасці, звязаны з іх грамадскім жыццём.

Нацыянальнае пытанне.

Н. рух.

2. Які ўласцівы дадзенай нацыі, выражае яе характар.

Нацыянальная культура.

Н. тэатр.

Н. касцюм.

3. Які належыць дадзенай краіне; дзяржаўны.

Н. гімн.

нацыянал-...

Першая састаўная частка складаных слоў, якая адпавядае па знач. слову «нацыяналістычны», напр.: нацыянал-ліберал, нацыянал-сацыяліст, нацыянал-патрыёт.

нацэ́джвацца гл. нацадзіцца.

нацэ́джваць гл. нацадзіць.

нацэ́ліцца, -люся, -лішся, -ліцца; зак.

1. Навесці зброю на цэль; прыцэліцца.

2. перан. Падрыхтавацца, сабрацца што-н. зрабіць.

Н. ў паездку.

|| незак. нацэ́львацца, -аюся, -аешся, -аецца.

нацэ́ліць, -лю, -ліш, -ліць; -лены; зак.

1. Навесці зброю на якую-н. цэль.

Н. вінтоўкі.

2. перан., каго-што. Накіраваць, даць пэўны напрамак дзеянням.

Н. калектыў на выкананне задання.

|| незак. нацэ́льваць, -аю, -аеш, -ае.