Verbum

налі́ў, -лі́ву, м.

1. гл. наліць.

Н. бензіну ў цыстэрны.

2. Ступень напоўненасці чаго-н. вадкасцю.

Бутэлька з няпоўным налівам.

3. Набуханне сокамі пладоў, зерня.

Н. зерня.

4. Пухліна на назе ў каня (спец.).

○

Белы наліў — гатунак ранніх яблыкаў.

налі́ўка, -і, ДМ -ліўцы, мн. -і, -лівак, ж.

Род віна — салодкая настойка на фруктах, ягадах.

Вішнёвая н.

|| прым. налі́вачны, -ая, -ае.

наліўны́, -а́я, -о́е.

1. Які прыстасаваны для перавозкі вадкіх грузаў без тары.

Наліўное судна.

2. Які прыводзіцца ў рух вадою, што падае зверху (спец.).

Наліўное вадзяное кола.

3. Поўны сокаў, спелы (пра плады).

Наліўныя яблыкі.

налі́ха, прысл. (разм.).

1. Для якой патрэбы, нашто.

Н. ён мне патрэбен.

2. (у спалучэнні са словам «як»). На няшчасце; назло.

Як н. пайшоў дождж.

налі́цца, -лью́ся і -лію́ся, -лье́шся і -ліе́шся, -лье́цца і -ліе́цца; налі́ўся, -ліла́ся, -ло́ся; налі́ся; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Нацячы, пранікнуць куды-н.

Налілася вада ў бочку.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Напоўніцца чым-н. вадкім.

Вядро налілося роўна з берагамі.

3. перан. Змяніць колер, афарбоўку.

Шчокі наліліся румянцам.

4. Стаць сакавітым, спелым.

Яблыкі наліліся сокам.

5. перан. Напоўніцца якой-н. якасцю (сілай, здароўем, злосцю і пад.).

Мускулы наліліся.

◊

Наліцца кроўю (разм.) — пачырванець ад прыліву крыві.

|| незак. наліва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

налі́ць, -лью́, -лье́ш, -лье́; -льём, -льяце́, -лью́ць і -лію́, -ліе́ш, -ліе́; -ліём, -ліяце́, -лію́ць; налі́ў, -ліла́, -ліло́; налі́; -лі́ты; зак.

1. што і чаго. Уліць або, уліваючы, напоўніць што-н.

Н. кубак кавы.

2. без дап. Тое, што і наліцца (у 4 знач.; разм.).

Жыта ўжо наліло.

3. перан.; што. Напоўніць якой-н. якасцю, якім-н. пачуццём, адчуваннем.

4. чаго. Разліць па паверхні.

Н. на стол малака.

5. чаго. Вырабіць, падрыхтаваць ліццём нейкую колькасць чаго-н.

Н. свінцовых куль.

|| незак. наліва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. налі́ў, -лі́ву, м. (да 1, 2 і 4 знач.).

налі́чвацца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -аецца; незак.

Быць, мецца ў наяўнасці, у пэўнай колькасці.

У класе налічваецца 20 чалавек.

налі́чваць, -аю, -аеш, -ае; незак.

1. гл. налічыць.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Утрымліваць, змяшчаць у сабе нейкую колькасць каго-, чаго-н.

Атрад налічваў трыста чалавек.

налі́чнік, -а, мн. -і, -аў, м.

Накладная ліштва на дзвярным або аконным праёме.

Без налічнікаў вокны сляпыя.

налічы́ць, -лічу́, -лі́чыш, -лі́чыць; -лі́чаны; зак., што.

1. Лічачы, устанавіць колькасць каго-, чаго-н.

Н. дзесяць памылак.

2. Лічачы, дабавіць лішнюю суму; пералічыць.

Н. лішніх сто тысяч.

3. Вызначыць дабаўку да якой-н. сумы; прылічыць звыш чаго-н.

Н. 20 тысяч пені.

Н. працэнты на ўклад.

4. Залічыць на чый-н. рахунак які-н. від аплаты.

Н. заработную плату.

|| незак. наліча́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і налі́чваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. налічэ́нне, -я, н. (да 3 і 4 знач.).