Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

стра́ціцца, стра́чуся, стра́цішся, стра́ціцца; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв). Згубіцца, знікнуць.

Страціліся сілы.

Страцілася надзея.

2. Растраціцца, патраціцца.

За гэту паездку я надта страцілася.

|| незак. стра́чвацца, -аецца (да 1 знач.).

стра́ціць, стра́чу, стра́ціш, стра́ціць; стра́чаны; зак.

1. каго-што. Застацца без каго-, чаго-н.; панесці страты.

С. сябра.

С. працу.

У вайне Беларусь страціла кожнага трэцяга.

2. што. Без карысці, марна патраціць што-н. (пра час, грошы і пад.).

С. цэлы месяц.

С. многа грошай без патрэбы.

3. што. Не захаваць, не зберагчы што-н.

С. сілы і здароўе.

4. што. Часткова або поўнасцю пазбавіцца якіх-н. уласцівасцей, якасцей, сувязей і пад.

С. надзею.

С. давер.

С. сувязь з аднакласнікамі.

5. што. Збіцца з дарогі, згубіць след.

С. сцежку.

Страціць ласку ў каго — перастаць быць у пашане, павазе.

Страціць прытомнасць — абамлець, самлець.

Страціць розум — здурнець.

|| незак. стра́чваць, -аю, -аеш, -ае.

страчавы́шыты, -ая, -ае (спец.).

Упрыгожаны вышыўкай ці ажурнай строчкай.

Страчавышытыя вырабы.

страчо́к, -чка́, мн. -чкі́, -чко́ў, м.

Падобны на смаржок грыб, які мае карычневую шапку, часткова зрослую з ножкай.

|| прым. страчко́вы, -ая, -ае.

страчы́ць, страчу́, стро́чыш, стро́чыць; стро́чаны; незак.

1. што і без дап. Шыць на швейнай машыне, вышываць суцэльным швом.

С. сукенку.

С. цэлы вечар.

2. перан., што і без дап. Хутка, паспешна пісаць (разм.).

С. ліст.

3. перан., без дап. Страляць (пра частую стральбу з аўтаматычнай зброі).

С. з кулямёта.

|| зак. настрачы́ць, -страчу́, -стро́чыш, -стро́чыць; -стро́чаны (да 2 знач.) і прастрачы́ць, -страчу́, -стро́чыш, -стро́чыць; -стро́чаны (да 1 знач.).

стра́шны, -ая, -ае.

1. Які выклікае пачуццё страху.

С. звер.

Страшнае здарэнне.

Страшна (прысл.) у лесе перад навальніцай.

У жыцці было і страшнае (наз.).

2. Вельмі вялікі або моцны па ступені праяўлення чаго-н., значны (разм.).

С. холад.

С. выбух скалануў паветра.

3. Які выклікае непрыемныя пачуцці, уражвае сваім трагізмам; цяжкі.

Балючая і страшная вестка.

страшы́дла, -а, мн. -ы, -аў, н. (разм.).

Той, хто (або тое, што) мае страшны выгляд; той, хто (або тое, што) выклікае страх; страхоцце, пужала.

стра́шыць, -шу, -шыш, -шыць; незак., каго (што).

Прымушаць баяцца каго-, чаго-н., выклікаць у каго-н. страх.

С. дзяцей.

страяві́к, страевіка́, мн. страевікі́, страевіко́ў, м. (разм.).

Вайсковец страявых часцей.

страявы́¹, -а́я, -о́е.

Які мае адносіны да строю¹ (у 1 знач.), звязаны з дзеяннем войска ў страі.

Страявая падрыхтоўка войска.

Страявая песня.

Страявая часць.