Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

вашчы́ць, вашчу́, во́шчыш, во́шчыць; во́шчаны; незак., што.

Тое, што і васкаваць.

В. паркет.

|| зак. навашчы́ць, -вашчу́, -во́шчыш, -во́шчыць; -во́шчаны.

вашы́васць, -і, ж.

Заражанасць скуранога покрыва вошамі.

вашы́вець, -ею, -ееш, -ее; незак.

Станавіцца вашывым.

|| зак. завашы́вець, -ею, -ееш, -ее (разм.) і абвашы́вець, -ею, -ееш, -ее.

вашы́вы, -ая, -ае.

Які мае многа вошай, пакрыты вошамі.

ваява́ць, ваю́ю, ваю́еш, ваю́е; ваю́й; незак.

1. Весці вайну, удзельнічаць у вайне, змагацца.

В. да перамогі.

В. з недахопамі (перан.: змагацца).

2. перан. Сварыцца, буяніць.

Напіўся, вось і ваюе.

ваяво́да, -ы, ДМ -дзе, мн. -ы, -во́д, м.

1. У Старажытнай Русі: начальнік войска, кіраўнік горада ці акругі.

2. На тэрыторыі Заходняй Беларусі з 1920 да 1939 г. і ў Польшчы: кіраўнік ваяводства.

|| прым. ваяво́дскі, -ая, -ае.

ваяво́дства, -а, мн. -ы, -аў, н.

1. Пасада ваяводы.

2. Адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка ў Старажытнай Русі і ў Вялікім Княстве Літоўскім, якой кіраваў ваявода.

3. Адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка ў сучаснай Польшчы.

|| прым. ваяво́дскі, -ая, -ае.

вая́ка, -і, мн. -і, вая́к, м.

1. Вопытны і храбры воін (уст.).

Праслаўлены в.

2. Той, хто няўдала ваюе (разм., іран., пагард.).

Гэта быў мудры в.: на лодцы Байкал пераплываў.

3. перан. Задзіра, забіяка (іран., жарт.).

ваяўні́чы, -ая, -ае.

1. Схільны да вайны, храбры.

Ваяўнічыя плямёны.

2. Уласцівы воіну, мужны, адважны, баявы (таксама іран.).

В. выгляд.

В. характар.

Ваяўнічыя планы (агрэсіўныя).

|| наз. ваяўні́часць, -і, ж.

вода... (а таксама вада...).

Першая састаўная частка складаных слоў у знач.: які адносіцца да вады, да яе выкарыстання, да дзеянняў сілай вады; пішацца, калі націск у другой частцы слова падае не на першы склад, напр.: водаварот, водакарыстанне, воданепранікальны.