Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

скрут,

У выразе: (кідацца) на скрут галавы (разм.) — не думаючы, безразважліва.

Кінуцца ў кусты на с. галавы.

скру́так, -тка, мн. -ткі, -ткаў, м.

1. Прадмет, скручаны трубкай або звіты кольцам.

С. палатна.

С. дроту.

2. Прадмет або некалькі прадметаў, загорнутых у пакунак.

На машыну грузілі скруткі дываноў.

скру́ха, -і, ДМ скру́се, ж.

Туга, маркота, жаль, шкадаванне.

Радасць прыемней за скруху.

скруці́цца, скручу́ся, скру́цішся, скру́ціцца; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Туга звіцца, скачацца трубкай, загнуцца па краях.

Вяроўка дрэнна скруцілася.

Лісце на яблыньцы скруцілася ад спякоты.

2. Сагнуцца, скурчыцца, кладучыся ці лежачы.

Скруціўся абаранкам і заснуў.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Сашрубавацца, сапсавацца пры частым адкручванні і закручванні.

Кран скруціўся.

Гайка скруцілася.

4. Знікнуць (разм., неадабр.).

Сяргей некуды скруціўся з дому.

|| незак. скру́чвацца, -аюся, -аешся, -аецца (да 1—3 знач.).

скруці́ць, скручу́, скру́ціш, скру́ціць; скру́чаны; зак.

1. гл. круціць.

2. што. Навіць на што-н.

С. дрот.

С. вуду.

3. перан., каго (што). Перамагчы, скарыць, узяць верх над кім-н.

С. ворага.

4. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), перан., каго (што). Адолець, авалодаць (пра хваробу).

Дзядулю скруціў раматус.

На тым тыдні так скруціла (безас.), што не магла павярнуцца.

5. перан., што. Не вярнуць доўг, не аддаць належнае; не выканаць абяцанага.

С. пазычаныя грошы.

Узяла кош і скруціла, не вярнула.

С. вяселле.

6. што. Зняць што-н., круцячы.

С. гайку.

7. што. Доўга або неасцярожна круцячы, прывесці ў непрыгоднасць.

Так можна кран с.

8. перан., што. Сапсаваць (жыццё, лёс і пад.) каму-н.

Ты мне жыццё скруціў.

|| незак. скру́чваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. скру́чванне, -я, н. (да 1 і 2 знач.).

скры́ва, прысл. (разм.).

Тое, што і скоса.

скрыва́віцца, -ва́ўлюся, -ва́вішся, -ва́віцца; зак.

Заліцца, запэцкацца кроўю.

|| незак. скрыва́ўлівацца, -аюся, -аешся, -аецца.

скрыва́віць, -ва́ўлю, -ва́віш, -ва́віць; -ва́ўлены; зак., каго-што.

Збіць да крыві; запэцкаць кроўю.

С. рушнік.

Скрываўленая вопратка.

|| незак. скрыва́ўліваць, -аю, -аеш, -ае.

скрыва́ць гл. скрыць.

скрыві́цца гл. крывіцца.