Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

аграхі́мія, -і, ж.

Навука аб хімічных працэсах у глебе і раслінах, сілкаванні раслін, прымяненні ўгнаенняў і хімічных сродкаў абароны раслін з мэтай атрымання высокіх устойлівых ураджаяў.

|| прым. аграхімі́чны, -ая, -ае.

агро́мністы, -ая, -ае.

Вельмі вялікі; велізарны.

А. дуб.

Агромністая зала.

агрубе́лы, -ая, -ае.

1. Які стаў грубым, шорсткім, цвёрдым, шурпатым (пра скуру, паверхню чаго-н.).

Агрубелыя рукі.

2. Які стаў больш нізкім (пра голас).

3. Які страціў вастрыню, сілу.

Агрубелы нюх.

4. Які стаў знешне нязграбны, страціў мяккасць, тонкасць (пра аблічча, выгляд).

5. Які страціў душэўную далікатнасць, стаў менш чулым, чэрствым.

Агрубелая натура (перан.).

|| наз. агрубе́ласць, -і, ж.

агрубе́ць гл. грубець.

агры́зак, -зка, мн. -зкі, -зкаў, м.

1. Абгрызены кавалак чаго-н., недаедзеная частка чаго-н.

А. яблыка.

2. Рэшта якога-н. прадмета, малапрыдатная для ўжывання.

А. алоўка (спісаны, кароткі аловак).

3. перан., зневаж. Пра каго-н., кім пагарджаюць, хто не заслугоўвае павагі.

агрыза́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; незак.

1. Звычайна пра сабаку: злосна бурчаць ці брахаць, пагражаючы ўкусіць таго, хто закрануў.

2. перан. Груба, са злосцю адказваць на заўвагі (разм.).

На кожнае слова агрызаецца, не дае гаварыць.

|| аднакр. агрызну́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няце́ся, -ну́цца; -ні́ся.

агрэ́бкі, -аў (разм.).

Рэшткі сена пасля стагавання, накладвання воза і пад.

Сабраць а.

агрэ́бці, аграбу́, аграбе́ш, аграбе́; аграбём, аграбяце́, аграбу́ць; агро́б, агро́бла; аграбі́; агрэ́бены; зак., што.

1. Тое, што і абгрэбці.

А. стог сена.

2. Згрэбці ўсё навокал, падбіраючы (разм.).

А. ўчасткі.

3. перан. Атрымаць, здабыць, захапіць што-н. у вялікай колькасці (разм.).

А. вялікую прэмію.

|| незак. аграба́ць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. аграба́нне, -я, н.

агрэга́т, -а, Ма́це, мн. -ы, -аў, м.

1. Канструктыўнае спалучэнне ў адно цэлае некалькіх рознатыповых машын для эфектыўнай сумеснай работы.

Уборачны а.

2. Складаная частка якой-н. машыны, вузел для выканання пэўных аперацый, напр., рухавік аўтамабіля, каробка перадач.

|| прым. агрэга́тны, -ая, -ае.

агрэ́сар, -а, мн. -ы, -аў, м.

Той, хто ўчыняе агрэсію; захопнік.

Даць адпор агрэсару.

|| прым. агрэ́сарскі, -ая, -ае.