Verbum

стачы́ць³, стачу́, сто́чыш, сто́чыць; сто́чаны; зак., што.

1. Злучыць швом.

С. дзве полкі.

2. Звязаўшы канцы, зрабіць даўжэйшым.

С. вяроўку.

3. Змацаваць зваркай (спец.).

С. трубы.

|| незак. сто́чваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. сто́чванне, -я, н.

стая́к, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.

1. Вертыкальны брус, які служыць апорай для чаго-н., вертыкальная труба і пад.

2. У будынках: цагляны слуп з комінам ад столі да страхі.

|| памянш. стаячо́к, -чка́, мн. -чкі́, -чко́ў, м.

|| прым. стаяко́вы, -ая, -ае.

стая́лы, -ая, -ае.

Які доўга стаяў.

С. мёд.

Стаялая вада (не праточная).

стая́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж.

1. Прыпынак у час руху.

С. аўтобуса.

2. Месца, дзе размяшчаюцца на час прыпынку, на часовае жыхарства.

С. геолагаў.

С. добра прыстасавана для адпачынку.

3. Месца, дзе часова стаіць транспарт.

С. асабістых машын забаронена.

4. Месца пасялення людзей каменнага веку.

|| прым. стая́начны, -ая, -ае і стая́нкавы, -ая, -ае.

стая́цца, стаі́цца; безас.; незак., каму (пераважна з адмоўем).

Пра нежаданне або немагчымасць стаяць на месцы.

Запрэжанаму каню не стаіцца.

стая́ць, стаю́, стаі́ш, стаі́ць; стаі́м, стаіце́, стая́ць; стой; незак.

1. Знаходзіцца ў вертыкальным становішчы, не рухаючыся з месца.

С. пад страхой.

С. бокам.

Кветкі с. у вазе.

2. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Быць пастаўленым, знаходзіцца дзе-н.

Хата стаіць наводшыбе.

Школа стаяла на ўзгорку.

Талеркі стаяць на стале.

3. Быць, знаходзіцца, займаючы якое-н. становішча, выконваючы якую-н. работу, абавязкі.

С. на чале завода.

С. на варце інтарэсаў народа.

4. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Не працаваць, не дзейнічаць (пра прадпрыемства, механізмы і пад.).

Фабрыка стаяла цэлы квартал.

Гадзіннік стаяў.

5. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Быць, знаходзіцца, мець месца.

Вечарамі стаіць цішыня.

Стаяла глыбокая ноч.

Зіма стаяла марозная.

У дзённіку стаіць пяцёрка.

На пасылцы стаяла ўчарашняя дата.

6. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Мець патрэбу ў разглядзе, вырашэнні, пераадоленні.

Перад дэпутатамі стаяць пачэсныя задачы.

Стаіць пытанне аб укараненні новага абсталявання.

7. Мець часовае месцазнаходжанне, размяшчацца дзе-н.

У вёсцы стаяў гарнізон.

8. Мужна і стойка трымацца ў баі, вытрымліваць націск.

Горад мужна стаяў да апошняга.

9. перан., за каго-што. Дзейнічаць у чыіх-н. інтарэсах, змагацца на чыім-н. баку, абараняць каго-, што-н.

С. за мірнае вырашэнне праблем.

С. гарой за сяброў.

10. Пастаянна быць у памяці, перад вачамі (пра думкі, уяўленні і пад.).

Вобраз героя стаіць у галаве.

11. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Не псавацца, захоўвацца.

Варэнне будзе с. доўга.

12. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Трымацца на якім-н. узроўні; займаць якое-н. становішча.

Вада стаіць на адным узроўні.

Стрэлкі гадзінніка стаялі на сямі.

13. стой(це), ужыв. таксама:

1) у знач. пачакай(це), не спяшайся (спяшайцеся);

2) як выражэнне нязгоды, здзіўлення, прыпамінання чаго-н.

Стойце, трэба лепш абмеркаваць!

◊

Стаяць на сваім — упарта, настойліва адстойваць свой погляд, сваю думку.

Стаяць на цвёрдай глебе — мець трывалую аснову для сваіх планаў, спраў і пад.

Як стой (як стаіць) (разм.) —

1) вельмі хутка; адразу;

2) без нічога, без рэчаў.

|| зак. пастая́ць, -таю́, -таі́ш, -таі́ць; -таі́м, -таіце́, -тая́ць; -то́й (да 9 знач.).

|| наз. стая́нне, -я, н. (да 1 знач.).

стая́чы, -ая, -ае.

1. Вертыкальны.

С. каўнер.

2. Не праточны, які не цячэ.

Стаячая азярына.