Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

разамле́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; зак. (разм.).

Стаць вялым, расслабіцца.

Р. ад гарачыні.

разану́ць гл. рэзаць.

разапрэ́лы, -ая, -ае.

Які разапрэў; распараны.

Р. гарох.

разапрэ́ць, -э́ю, -э́еш, -э́е; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Прэючы, размякнуць, разбухнуць.

Каша разапрэла.

2. Моцна спацець, распарыцца (разм.).

Р. пасля лазні.

|| незак. разаправа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

разапха́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак. (разм.).

1. каго-што. Пхаючы, размясціць па розных месцах, парассоўваць.

Р. рэчы па паліцах.

2. што. Набіваючы чым-н., прымусіць раздацца; разбіць.

Р. яблыкі па кішэнях.

|| незак. распі́хваць, -аю, -аеш, -ае і распіха́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

разапхну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; -ну́ты; зак., каго-што (разм.).

Піхнуўшы, прымусіць даць дарогу, прыбраць з дарогі.

Р. людзей.

|| незак. распі́хваць, -аю, -аеш, -ае і распіха́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

разара́ць¹, -ару́, -арэ́ш, -арэ́; -аро́м, -араце́, -ару́ць; -ары́; -ара́ны; зак., што.

Аручы, раскінуць (зямлю плугам.).

Р. некалькі баразён бульбы.

|| незак. разво́рваць, -аю, -аеш, -ае.

разара́ць² гл. разарыць.

разарва́цца, -ву́ся, -ве́шся, -ве́цца; -вёмся, -вяце́ся, -ву́цца; -ві́ся; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Раздзяліцца на часткі ад рэзкага руху або ад старасці; парвацца.

Вяроўка разарвалася.

Кашуля разарвалася.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Узарвацца знутры, распасціся на часткі.

Снарад разарваўся.

3. перан. Пра неабходнасць адразу выканаць многа спраў, паспець усюды (разм.).

Я на ўсё не разарвуся.

|| незак. разрыва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца (да 2 і 3 знач.).

Душа (сэрца) разрываецца — пра пачуццё вострай жаласці, шкадавання.

Хоць разарвіся!ужыв. пры ўказанні на незвычайна вялікую занятасць, неабходнасць быць адразу ў некалькіх месцах.

|| наз. разры́ў, -ры́ву, м. (да 1 і 2 знач.).

разарва́ць, -ву́, -ве́ш, -ве́; -вём, -вяце́, -ву́ць; -ві́; -ва́ны; зак.

1. каго-што. Рэзкім рухам раздзяліць на часткі, парушыць цэласць чаго-н.; разадраць.

Р. ліст паперы.

Р. сукенку.

2. што. Узарваць знутры, разнесці на часткі, асколкі.

Трубы разарвала (безас.).

3. перан., што. Спыніць, парваць (адносіны, сувязь і пад.).

Р. дыпламатычныя зносіны.

Р. сувязі з сябрамі.

|| незак. разрыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. разры́ў, -ры́ву, м.