Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

страката́ць, стракачу́, страко́чаш, страко́ча; стракачы́; незак.

Утвараць строкат (пра насякомых, птушак); утвараць рэзкія кароткія і частыя гукі (пра матор, кулямёт і пад.).

Стракаталі конікі.

Сарока стракоча.

Стракатаў аўтамат.

|| наз. страката́нне, -я, н.

стракатня́, -і́, ж. (разм.).

Тое, што і строкат.

страка́ты, -ая, -ае.

1. Такі, паверхня якога пакрыта палоскамі, плямамі розных колераў; рознакаляровы.

Стракатая тканіна.

С. дыван.

2. перан. Які вылучаецца неаднароднасцю, разнастайны, з розных элементаў.

С. склад насельніцтва.

3. Плямісты, разнашэрсны (пра масць жывёл); рознага апярэння (пра птушак).

С. дзяцел.

С. конь.

|| наз. страка́тасць, -і, ж.

страка́цець, 1 і 2 ас. не ўжыв., -ее; незак.

1. Вылучацца сваёй стракатасцю; пярэсціцца.

Удалечыні стракацее асенні лес.

2. чым або ад чаго. Быць стракатым ад чаго-н.

Луг стракацеў рамонкамі і смолкай.

2. Станавіцца стракатым.

Вуліца стракацела сцягамі.

страка́ціцца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -ка́ціцца; незак.

Тое, што і стракацець (у 1 знач.).

страка́ціць, -ка́чу, -ка́ціш, -ка́ціць; незак., што.

Надаваць стракаты выгляд.

С. сцены ўзорамі.

страла́, -ы́, мн. стрэ́лы і (з ліч. 2, 3, 4) стралы́, стрэл, ж.

1. Тонкі прут з завостраным канцом або вострым наканечнікам для стральбы з лука.

2. Рухомая частка пад’ёмнага крана, а таксама спецыяльнага прыстасавання для пад’ёму грузаў (спец.).

Экскаватарная с.

3. Назвы розных вузкіх і доўгіх дэталей і частак у механізмах, прыладах (спец.).

4. у знач. прысл. страло́й (-о́ю):

1) вельмі хутка, імкліва.

Стралой памчацца на вуліцу.

2) прама.

Стралой бяжыць дарога.

|| прым. стралавы́, -а́я, -о́е (да 2 знач.).

страле́ц, -льца́, мн. -льцы́, -льцо́ў, м.

1. гіст. У рускай дзяржаве 16—18 стст.: ваеннаслужачы асобага пастаяннага войска.

2. Тое, што і стралок (у 1 знач.; разм.).

|| прым. страле́цкі, -ая, -ае (да 1 знач.).

С. бунт.

стралко́вы, -ая, -ае.

Які мае адносіны да стральбы з агнястрэльнай зброі.

Стралковая падрыхтоўка.

С. полк (пяхотны).

страло́к, -лка́, мн. -лкі́, -лко́ў, м.

1. Чалавек, які ўмее страляць; хто страляе.

Меткі с.

2. Ваеннаслужачы стралковых або мотастралковых войск.

3. Ваеннаслужачы, які вядзе агонь з танка або самалёта.

С.-радыст.

4. Служачы ваенізаванай аховы.