Verbum

налаташы́ць, -ташу́, -то́шыш, -то́шыць; -то́шаны; зак., чаго (разм.).

Нарваць без разбору, псуючы і спусташаючы.

Н. агуркоў.

Н. гароху.

|| незак. налато́шваць, -аю, -аеш, -ае.

нала́ціць гл. лаціць.

налга́ць гл. ілгаць.

нале́ва, прысл.

1. У левы бок, на левым баку.

Звярнуць н.

Паглядзець н.

2. перан. Не па прамым прызначэнні, незаконна (разм.).

Прадаць тавар н.

нале́гчы, -ля́гу, -ля́жаш, -ля́жа; налёг, -лягла́ і -ле́гла, -лягло́ і -ле́гла; наля́ж; зак.

1. на каго-што. Наваліцца на каго-, што-н., націснуць сваім цяжарам.

Н. плячом на дзверы.

2. перан., на што. З сілай пачаць дзейнічаць якой-н. прыладай.

Н. на вёслы.

3. перан., на што. Пачаць энергічна рабіць што-н., займацца чым-н. (разм.).

Н. на вучобу.

Н. на работу.

|| незак. наляга́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

на́ледзь, -і, ж.

Ледзяная корка, якая ўтвараецца ў выніку замярзання вады, што выйшла на паверхню, а таксама слой лёду рознай таўшчыні, які намярзае на чым-н.

Н. на акне.

нале́жаць, -жу, -жыш, -жыць; незак.

1. каму. Быць, з’яўляцца ўласнасцю каго-, чаго-н., знаходзіцца ў распараджэнні каго-н.

Нетры зямлі належаць дзяржаве.

Будучае належыць моладзі.

2. да каго-чаго. Адносіцца да якой-н. групы, уваходзіць у склад чаго-н.

Н. да механізатараў.

3. каму-чаму. Быць уласцівым каму-, чаму-н.; заключацца ў кім-, чым-н.

Важная роля належыць культуры.

4. безас., каму. Падлягаць выплаце, выдачы за што-н.

Належыць заплаціць за нумар у гасцініцы.

5. безас., каму і без дап. Быць устаноўленым, вызначаным.

Паставым належыць мець пісталеты.

6. безас., з інф., каму. Быць неабходным.

Перш за ўсё належала сабраць насенне.

Дэпутату належала яшчэ раз сустрэцца з выбаршчыкамі.

◊

Як (і) належыць (разм.) — як патрэбна, як мае быць.

нале́жны, -ая, -ае.

Такі, які павінен быць; неабходны, патрэбны.

Н. парадак.

Прыняць належныя меры.

нале́зці, -ле́зу, -ле́зеш, -ле́зе; нале́з, -зла; -ле́зь; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Улезці куды-н. у вялікай колькасці.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), каго-што. Пра адзежу, абутак: надзецца.

Боты не налезлі на ногі.

3. на каго-што і без дап. Насунуцца, наваліцца на каго-, што-н.

Льдзіна налезла на льдзіну.

|| незак. нала́зіць, -ла́жу, -ла́зіш, -ла́зіць.

нале́та, прысл. (разм.).

Будучым летам, у будучым годзе.

Не паступіў у інстытут сёлета, паступіш н.