Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

коп’епадо́бны, -ая, -ае.

Які мае выгляд, форму кап’я.

ко́пія, -і, мн. -і, -пій, ж.

1. Дакладнае ўзнаўленне, паўтарэнне чаго-н., зробленае з арыгінала; новы экзэмпляр.

К. карціны.

Зняць копію з пасведчання аб нараджэнні.

2. перан. Пра каго-н. (што-н.), вельмі падобнага да другога (на другое).

Сын — к. свайго бацькі.

ко́пка¹ гл. капа́ць.

ко́пка² гл. капа́’.

ко́птур, -а і капту́р, -а́, м.

У выразе: з коптурам (каптуром) (разм.) — вышэй краёў; з верхам.

Набраць кош бульбы з коптурам.

ко́раб, -а, мн. карабы́, -о́ў, м.

Выраб з лубу, бяросты, саломы і пад. для захавання, пераноскі, упакоўкі чаго-н.

Сем карабоў (нагаварыць, наабяцаць і пад.; разм., іран.) — вельмі многа.

ко́рак, -рка, мн. -ркі, -ркаў, м.

1. Закупорка для бутэлек.

2. Абцас (уст.).

|| прым. ко́ркавы, -ая, -ае.

ко́рань, -я, мн. карані́, каранёў, м.

1. Падземная частка расліны, пры дапамозе якой яна замацоўваецца ў зямлі і атрымлівае пажыўныя рэчывы.

Выкапаць куст з коранем.

2. Частка зуба, ногця, воласа і пад., якая знаходзіцца ў целе.

К. зуба.

3. перан. Пачатак, аснова чаго-н.

К. зла.

4. У граматыцы: асноўная частка слова без суфікса і прыстаўкі.

Правільна вызначыць к. слова.

5. У матэматыцы: лік, які пры ўзвядзенні ў пэўную ступень дае дадзены лік.

Квадратны к.

Здабыць к.

Глядзець у корань (разм.) — унікаць у сутнасць якой-н. справы.

Вырваць з коранем — канчаткова пазбавіцца ад чаго-н.

На корані — пра расліны: не зжаты, не скошаны.

Пад корань

1) ля самай асновы (ссякаць, зразаць што-н.).

Высякаць кусты пад корань;

2) канчаткова (разбураць, знішчаць).

Пусціць карані — трывала, надоўга абаснавацца дзе-н.

У корані

1) зусім, абсалютна (не згаджацца з чым-н.);

2) у самай аснове, карэнным чынам (змяняць і пад.).

У корані змянілася жыццё.

|| памянш. карэ́ньчык, -а, мн. -і, -аў, м. (да 1 і 2 знач.).

|| прым. каранёвы, -ая, -ае (да 1, 2 і 4 знач.).

ко́рба, -ы, мн. -ы, корб і -аў, ж.

Ручка, якой прыводзяць у рух што-н.

К. калодзежа.

ко́рда, -ы, ДМ -дзе, мн. -ы, корд і -аў, ж. (спец.).

Доўгая вяроўка, на якой ганяюць коней па крузе пры выездзе, абучэнні.

Ганяць на кордзе.