Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

кату́шка, -і, ДМ -шцы, мн. -і, -шак, ж. (спец.).

Цыліндр для намотвання дроту, нітак, лёскі і пад.

|| прым. кату́шачны, -ая, -ае.

катэгары́чны, -ая, -ае.

Безумоўны, рашучы, які не дапускае пярэчанняў.

К. загад.

Катэгарычнае патрабаванне.

Катэгарычная думка.

К. адказ.

|| наз. катэгары́чнасць, -і, ж.

катэго́рыя, -і, мн. -і, -рый, ж.

1. У філасофіі: асноўнае паняцце, якое адлюстроўвае найбольш істотныя сувязі і адносіны рэальнай рэчаіснасці і пазнання.

К. часу.

К. формы і зместу.

2. У навуковай тэрміналогіі: родавое паняцце, якое абазначае разрад з’яў, прадметаў ці найбольш агульную іх прымету.

Граматычныя катэгорыі.

К. роду.

Гістарычныя катэгорыі.

3. Група асоб, аднародных прадметаў, з’яў, аб’яднаных агульнасцю якіх-н. прымет.

Розныя катэгорыі людзей.

|| прым. катэгарыя́льны, -ая, -ае (да 1 знач.; кніжн.).

катэ́дж, -а, мн. -ы, -аў, м.

Індывідуальны гарадскі ці сельскі жылы дом (звычайна двухпавярховы) з зямельным участкам.

К. з мансардай.

ка́тэт, -а, М -тэце, мн. -ы, -аў, м.

У матэматыцы: старана прамавугольнага трохвугольніка, якая прымыкае да яго прамога вугла.

катэхі́зіс, -а, мн. -ы, -аў, м.

Кароткі выклад хрысціянскага веравучэння ў пытаннях і адказах.

каўбаса́ і кілбаса́, -ы́, мн.а́сы і (з ліч. 2, 3, 4) каўбасы́, кілбасы́, -ба́с, ж.

Прадукт харчавання з асоба прыгатаванага фаршу ў кішачнай або штучнай абалонцы.

Вараная, вэнджаная к.

|| прым. каўба́сны, -ая, -ае і кілба́сны, -ая, -ае.

Каўбасныя вырабы.

каўба́снік і кілба́снік, -а, мн. -і, -аў, м.

Той, хто вырабляе або прадае каўбасу.

|| ж. каўба́сніца, -ы, мн. -ы, -ніц і кілба́сніца, -ы, мн. -ы, -ніц.

каўбо́й, -я, мн. -і, -яў, м.

На паўночнаамерыканскім захадзе: конны пастух, які аб’язджае статкі вярхом.

|| прым. каўбо́йскі, -ая, -ае.

К. капялюш.

каўбо́йка, -і, ДМо́йцы, мн. -і, -бо́ек, ж.

Верхняя мужчынская клятчастая сарочка асобага крою з адкладным каўняром.