Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

скарадзі́ць гл. скародзіць.

скарапі́сны гл. скорапіс.

скараспе́лка, -і, ДМ -лцы, мн. -і, -лак, ж. (разм.).

Скараспелы плод, агародніна.

Бульба-с.

скараспе́лы, -ая, -ае.

1. Які хутка і рана паспявае.

Скараспелая бульба.

2. перан. Надта паспешна зроблены, недастаткова падрыхтаваны, прадуманы (разм.).

Скараспелыя рашэнні.

|| наз. скараспе́ласць, -і, ж. (да 1 знач., спец., і да 2 знач.).

скарастрэ́льны, -ая, -ае.

Які робіць максімальную колькасць выстралаў у адзінку часу.

Скарастрэльная гармата.

|| наз. скарастрэ́льнасць, -і, ж.

скарата́ць гл. каратаць.

скарахо́д, -а, М -дзе, мн. -ы, -аў, м.

1. Чалавек, які вельмі хутка ходзіць, а таксама спартсмен — спецыяліст па хадзьбе, бегу (на лыжах, каньках).

2. уст. Пасыльны, ганец.

скараце́чны, -ая, -ае (кніжн.).

Які хутка праходзіць.

Скарацечныя радасці.

Скарацечныя сухоты — туберкулёз, які хутка развіваецца.

|| наз. скараце́чнасць, -і, ж.

скараці́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -ро́ціцца; зак.

1. Стаць кароткім або больш кароткім.

У жніўні дні скараціліся.

2. Зменшыцца колькасна або па велічыні, у аб’ёме.

Зарплата скарацілася.

3. Пра мышцы: напружыцца, сціснуцца, зменшыцца па велічыні, у аб’ёме.

Мышцы нагі скараціліся.

4. Звузіцца.

Вытворчасць скарацілася.

5. спец. У матэматыцы: выразіцца ў меншых ліках пасля дзялення на які-н. лік.

|| незак. скарача́цца, -а́ецца.

|| наз. скарачэ́нне, -я, н.

скараці́ць, -рачу́, -ро́ціш, -ро́ціць; -ро́чаны; зак.

1. што. Зрабіць кароткім або больш кароткім.

С. артыкул.

С. тэрмін адпачынку.

2. што. Зменшыць колькасна або па велічыні, у аб’ёме.

С. пасевы жыта.

С. расходы.

3. каго (што). Звольніць з работы, службы ў выніку скарачэння штату супрацоўнікаў (разм.).

Скараціць дроб — у матэматыцы: падзяліць лічнік і назоўнік на агульны дзельнік.

|| незак. скарача́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. скарачэ́нне, -я, н.