Verbum

нага, ✂, ж.

1. Адна з дзвюх ніжніх канечнасцей чалавека, а таксама адна з канечнасцей жывёл.

   • Доўгія ногі.
   • Пераступіць з нагі на нагу.
   • Перанесці хваробу на нагах.
   • Ісці нага ў нагу (нароўні з кім-н., у адпаведнасці з кім-, чым-н.).
   • Збіцца з ног (стаміцца, змучыцца ад клопатаў, беганіны).
   • Падняцца на ногі (таксама перан. стаць дарослым, самастойным).
   • Бегчы з усіх ног (вельмі хутка, што ёсць моцы).
   • Паставіць на ногі (перан. вылечыць, выгадаваць да самастойнага жыцця).
   • Адной нагой у магіле (быць блізкім да смерці).
   • Ляжаць без задніх ног (перан. не мець сілы павярнуцца).
   • Падняць на ногі (перан. усхваляваць, прымусіць трывожыцца).
   • Паставіць з ног на галаву (перан. няправільна растлумачыць што-н.).
   • Блытацца пад нагамі (замінаць, перашкаджаць каму-н.).
   • Ні нагой куды-н., да каго-н. (перан. не бываць дзе-н.).
   • Ледзь ногі носяць (аб вялікай стомленасці, старасці).
   • Ледзь ногі цягнуць (з цяжкасцю ісці).
   • Ледзь вынесці ногі (пазбегнуць небяспекі, выратавацца).
   • Ног не чуць пад сабой ад радасці (быць у вельмі добрым настроі).
   • Устаць з левай (не з той) нагі (быць у дрэнным настроі).
   • Траціць грунт (глебу, зямлю) пад нагамі (пазбаўляцца таго, на чым грунтуецца грамадскае становішча, светапогляд і пад.).

2. Апора, ніжняя частка мэблі, пабудовы, механізма.

   • Стол на чатырох нагах.

◊

• На шырокую нагу (разм.) — вельмі багата, раскошна.

• Быць на роўнай назе з кім — быць у добрых сяброўскіх адносінах.

|| памянш. ножка, ✂.

|| прым. нажны, ✂.

нагабляваць, ✂; зак.

Апрацаваць габляваннем нейкую колькасць чаго-н.

• Н. дошак.

|| незак. нагаблёўваць, ✂.

нагаварыцца, ✂; зак.

Пагаварыць уволю.

• Н. з сяброўкай.

нагаварыць, ✂; зак.

1. Сказаць многа чаго-н.

   • Н. лішняга.
   • Н. непрыемнасцей.

2. на каго (што) і без дапаўнення.

   • Узвесці паклёп.
   • Н. на дзяўчыну.

3. Запісаць на пласцінку свой голас, чытаючы які-н. тэкст.

4. У забабонных людзей: нашаптаць заклінанняў на што-н. (разм.).

◊

• Нагаварыць сорак бочак арыштантаў (разм.) — расказаць шмат неверагодных гісторый.

|| незак. нагаворваць, ✂.

нагавіцы, ✂.

Споднікі, кальсоны.

• Зрэбныя н.

|| памянш. нагавічкі, ✂.

|| прым. нагавічны, ✂.

• Н. матэрыял.

нагавор, ✂, м.

1. Тое, што і паклёп.

   • Арыштаваны па нагавору.

2. Заклінанне, якое, па ўяўленню забабонных людзей, мае магічную сілу.

|| прым. нагаворны, ✂.

нагаворшчык, ✂, м. (разм.).

Той, хто ўзводзіць паклёп на каго-н.

|| ж. нагаворшчыца, ✂.

|| прым. нагаворшчыцкі, ✂.

нагадаваць, ✂; зак.

1. Выгадаваць, вырасціць у нейкай колькасці.

   • Н. дзяцей.
   • Н. пладовых дрэў.

2. Распладзіць.

   • Н. гусей.

|| незак. нагадоўваць, ✂.

нагадацца, ✂; зак.

Успомніцца, прыйсці на памяць.

• Нагадалася вясна 1945-га года.

|| незак. нагадвацца, ✂.

нагадаць, ✂; зак.

1. Выклікаць успамін.

   • Пісьмо нагадала мінулае.

2. Успомніць.

   • Н. дзяцінства.

|| незак. нагадваць, ✂.

|| наз. нагадванне, ✂.