Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

навеліст, , м.

Пісьменнік — аўтар навел.

|| ж. навелістка, .

наверадзіцца, ; зак.

Стаміцца, натрудзіцца да стомы.

  • Рука наверадзілася.

наверадзіць, ; зак.

Працяглай працай прычыніць боль чаму-н.

  • Навярэдзіў рукі.

|| незак. навярэджваць, .

навербаваць, ; зак.

Завербаваць у нейкай колькасці.

  • Н. рабочых на будоўлю.

|| незак. навярбоўваць, .

наверсе, прысл.

  1. прысл. На верхняй частцы чаго-н., зверху.

    • Сядзець н.
  2. прысл. У вышыні, уверсе.

  3. прысл., перан. У вышэйшай інстанцыі, у начальства (разм.).

    • Н. рашылі.
  4. прыназ. з Р. Выражае прасторавыя адносіны: ужыв. пры абазначэнні прадмета, на верхняй частцы якога размяшчаецца што-н.

    • Сядзець н. воза.

наверх, прысл.

  1. На верхнюю частку чаго-н. (на верхнюю полку, на паверхню чаго-н.).

    • Падняцца н.
    • Смала выступіла н.
    • Праўда выйдзе н. (перан.).
  2. прыназ. з Р. Выражае прасторавыя адносіны: ужыв. пры абазначэнні прадмета, асобы, на верхнюю частку якіх ці паверх якіх накіравана дзеянне.

    • Накінуць халат н. паліто.

навес, , м.

  1. Дах на слупах ці іншых апорах, які ахоўвае ад сонца, непагоды.

    • Трава сохне пад навесам.
  2. Тое, што навісае зверху; частка чаго-н., якая выступае, навісае.

    • Н. скалы.

навесіць, ; зак.

  1. Павесіць, прымацаваўшы да чаго-н. або надзеўшы на што-н.

    • Н. дзверы.
  2. У спорце: па паветры накіраваць мяч у бок варот.

|| незак. навешваць, .

|| наз. навешванне, .

навесны, .

Такі, пры якім снарады, кулі, апісваючы ў паветры крутую дугу, падаюць зверху.

  • Н. агонь.

навесці, ; зак.

  1. Прывесці ў вялікай колькасці.

    • Н. людзей у клуб.
  2. каго (што) на каго (што). Ведучы, прывесці, вывесці куды-н.

    • Н. на след.
  3. Накіраваць, нацэліць што-н. на каго-, што-н., у каго-, што-н.

    • Н. бінокль.
    • Н. гармату.
  4. Прывесці што-н. да пэўнага стану, надаць адпаведны выгляд.

    • Н. бляск.
    • Н. парадак.
  5. Пабудаваць (пра мост, пераправу).

    • Н. мост.
  6. Зрабіць інструмент прыгодным для карыстання.

    • Н. брытву.
    • Н. музычны інструмент.
  7. Нарадзіць, напладзіць у нейкай колькасці (разм.).

    • Н. дзяцей поўную хату.
  8. Быць наводчыкам, садзейнічаць кражы чаго-н.

    • Н. злодзея.

  • Навесці на думку каго (што) — прымусіць падумаць пра што-н., задумацца над чым-н.

|| незак. наводзіць, .

|| наз. навядзенне, і наводка, .

  • Навядзенне бляску.
  • Навядзенне мастоў (таксама перан. устанаўленне сувязей, кантактаў; кніжн.).

|| прым. навадны, .

  • Н. мост.
  • Навадная пераправа.