Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

узаемадзеянне, , н.

  1. Узаемная сувязь дзвюх з’яў.

    • У. попыту і прапановы.
  2. Узгодненасць дзеянняў, узаемная падтрымка.

    • У. авіяцыі і танкаў.

узаемаразуменне, , н.

Узаемнае разуменне і згода.

  • Атмасфера ўзаемаразумення.

узаемасувязь, , ж.

Узаемная сувязь, зносіны.

узаемны, .

Які праяўляецца ў адносінах адзін да аднаго.

  • Узаемнае давер’е.
  • У. ўплыў.

|| наз. узаемнасць, .

узаконенне, , н.

  1. гл. узаконіць.

  2. Пастанова, якая мае сілу закона (уст., афіц.).

    • Зборнік узаконенняў.

узаконіць, ; зак.

Надаць чаму-н. законную сілу.

  • У. пастанову.

|| незак. узаконьваць, .

|| наз. узаконьванне, .

|| наз. узаконенне, .

узамен, прысл. і прыназ.

У абмен на што-н., замест.

  • Атрымаць у.
  • У. бульбы атрымалі буракі.

узапхнуць, ; зак. (разм.).

  1. Пхаючы, падняць наверх.

    • У. воз на ўзгорак.
  2. што на каго-што. З цяжкасцю надзець што-н. вузкае, цеснае або наспех надзець які-н. абутак.

    • Ледзь узапхнуў боты на ногі.
  3. перан., што на каго (што). Узваліць, абцяжарыць каго-н. чым-н.

    • Усю работу ўзапхнулі на аднаго.

|| незак. успіхаць, і успіхваць, .

узарвацца, ; зак.

  1. Разбурыцца ад узрыву.

    • Граната ўзарвалася.
  2. перан. Парушыцца (пра цішыню і пад.).

    • Цішыня ўзарвалася.
    • Зала ўзарвалася ад апладысментаў.
  3. перан. Не стрымаць свайго абурэння, вельмі раззлавацца (разм.).

    • Ён цярпеў-цярпеў і ўзарваўся.

|| незак. узрывацца, .

узарваць, ; зак.

  1. Разбурыць выбухам.

    • У. пераправу.
  2. Узадраць, парушыць цэласць чаго-н.

    • У. падлогу.
  3. перан. Парушыць чым-н. спакой, цішыню і пад.

    • Гром апладысментаў узарваў цішыню.
  4. перан., каго (што); пераважна безас.: Абурыць, раззлаваць (разм.).

    • Гэта несправядлівасць узарвала яго.
    • Ад яго слоў мяне ўзарвала.

|| незак. узрываць, .