Verbum

чал, -а, мн. -ы, -аў, м.

Прычальны канат для рачнога судна.

чалабі́тная, -ай, мн. -ыя, -ых, ж. (гіст.) У Расіі да 18 ст.: пісьмовае прашэнне, скарга, якая падавалася на імя цара ці мясцовым уладам.

чалабі́тчык, -а, мн. -і, -аў, м. (гіст.) У Расіі 18 ст.: той, хто падае чалабітную.

|| ж. чалабі́тчыца, -ы, мн. -ы, -чыц.

чалабі́цце, -я, мн. -і, -яў, н.

1. У Старажытнай Русі: паклон з дакрананнем ілбом да зямлі (уст.).

2. Падача чалабітнай (гіст.).

чалаве́к, -а, мн. лю́дзі, -е́й і (у спалучэнні з колькаснымі словамі) чалаве́кі, чалаве́к, чалаве́кам, чалаве́камі, (аб) чалаве́ках, м.

1. Найбольш развітая жывая істота, якая валодае мысленнем і маўленнем, здольнасцю ствараць прылады працы і мэтанакіравана іх выкарыстоўваць.

Сучасны ч.

Ч. — разумная істота.

2. Муж; мужчына (разм.).

Пражыла жанчына са сваім чалавекам доўгае жыццё.

3. Асоба, якой уласцівы высокія маральныя і інтэлектуальныя якасці.

З яго будзе ч.

Жыццё зрабіла з яго чалавека.

4. Ужыв. ў знач. займенніка: ён, нехта, той.

Ч. не аглянецца, як міне год.

Трэба ратаваць чалавека.

5. У часы прыгоннага права: дваровы слуга, лакей, а пазней — афіцыянт, слуга ў тракціры, рэстаране (уст.).

|| памянш.-ласк. чалаве́чак, -чка, мн. -чкі, -чкаў, м. (да 1 знач.).

|| прым. чалаве́чы, -ая, -ае (да 1 знач.)

◊

Божы чалавек (уст.) — старац.

Добры чалавек — ласкавы зварот да незнаёмага.

Малады чалавек — зварот да маладога мужчыны або мужчыны маладзейшага ўзросту.

|| прым. чалаве́чы, -ая, -ае (да 1 знач.).

Чалавечая постаць.

Чалавечыя слабасці.

чалавека...

Першая састаўная частка складаных слоў са знач.: які мае адносіны да людзей, да чалавека, напр.: чалавекападобны, чалавекалюбец, чалавекалюбства, чалавеканенавіснік.

чалавекалю́б, -а, мн. -ы, -аў, м.

Тое, што і чалавекалюбец.

чалавекалю́бец, -бца, мн. -бцы, -бцаў, м.

Той, хто любіць людзей, гатовы дапамагчы ім; гуманіст.

чалавекалюбі́вы, -ая, -ае.

Які любіць людзей; вызначаецца чалавекалюбствам; гуманны.

чалавекалю́бны, -ая, -ае.

Тое, што і чалавекалюбівы.