Verbum

чака́льны, -ая, -ае.

Звязаны з чаканнем; насцярожаны.

Чакальная поза.

чака́льня, -і, мн. -і, -яў, ж. (разм.).

Пакой для чакання ў якой-н. установе.

чака́н¹, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Штэмпель для выбівання відарысаў на паверхні металічных вырабаў (манет, медалёў і пад.).

2. Адбітак відарыса на паверхні металічнага вырабу; чаканка.

3. Слясарны інструмент у выглядзе зубіла, прызначаны для чаканкі.

4. Старажытная ручная халодная зброя — разнавіднасць баявой сякеры з доўгім дзяржаннем і насаджаным на яго вузкім лязом у выглядзе дзюбы, а таксама малаткападобным абухом на канцы (гіст.).

чака́н², -а, мн. -ы, -аў, м.

Птушка сямейства драздовых з чорным або чорнабурым апярэннем галавы.

Чорнагаловы ч.

|| прым. чака́навы, -ая, -ае.

чака́ніць, -ню, -ніш, -ніць; незак., што.

1. Выбіваць на паверхні металічных вырабаў рэльефны адбітак або ўзор.

Ч. манеты.

2. перан. Выразна, рэзка аддзяляць адно ад другога (крокі, словы, гукі і інш.).

Ч. крок.

Ч. словы.

3. Апрацоўваць (краі заклёпачных швоў металічных вырабаў; спец.).

4. Абразаць ці абломваць верхавінкі сцябла або бакавых парасткаў для ўзмацнення плоданашэння і хутчэйшага паспявання; пасынкаваць (спец.).

|| зак. вы́чаканіць, -ню, -ніш, -ніць; -нены (да 1 знач.), адчака́ніць, -ню, -ніш, -ніць; -нены (да 1 і 2 знач.), расчака́ніць, -ню, -ніш, -ніць; -нены (да 3 знач.) і прачака́ніць, -ню, -ніш, -ніць; -нены (да 4 знач.).

|| наз. чака́нка, -і, ДМ -нцы, ж. і чака́ненне, -я, н.

чака́нка, -і, ДМ -нцы, ж.

1. гл. чаканіць.

2. мн. -і, -нак. Рэльефны адбітак, выкананы на металічным вырабе.

Шабля, упрыгожаная чаканкай.

3. Апрацаваная паверхня металу, загладжанае шво, трэшчына і пад. (спец.).

чака́нны, -ая, -ае.

1. Прызначаны для чаканкі (у 1 знач.).

Ч. станок.

2. Выраблены шляхам чаканкі (у 1 знач.); упрыгожаны чаканкай (у 2 знач.).

3. перан. Ясны, выразны, дакладны.

Ч. крок.

|| наз. чака́ннасць, -і, ж. (да 3 знач.).

чака́ншчык, -а, мн. -і, -аў, м.

Рабочы, спецыяліст па чаканцы (у 1 знач.).

|| ж. чака́ншчыца, -ы, мн. -ы, -чыц.

|| прым. чака́ншчыцкі, -ая, -ае.

чака́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -а́ецца; незак.

Аб тым, што мае быць, што павінна адбыцца.

Заўтра чакаецца добрае надвор’е.

чака́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.

1. каго-чаго, з дадан. і без дап. Знаходзіцца, заставацца дзе-н., разлічваючы на чый-н. прыход, з’яўленне і пад. каго-, чаго-н. ці здзяйсненне чаго-н.

Ч. таварыша.

Аўтобус чакаў пасажыраў.

2. чаго, з дадан. і з інф. Спадзявацца, прадбачваць што-н., разлічваць на што-н.

Ён ужо нічога добрага не чакаў.

Ч. вясцей.

Ён не чакаў сустрэць тут знаёмага.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.), каго-што. Быць наканаваным каму-н., прадбачыцца.

Яго чакалі непрыемнасці.

Ніхто не ведае, што яго чакае.

4. заг. чака́й(це). Ужыв. як папярэджанне, пагроза: як я табе дам! Я табе пакажу! і пад.

Зноў падмануў? Ну чакай жа!

◊

Не чакай дабра — пра магчымасць бяды, непрыемнасці ад каго-, чаго-н.

Чакаць з мора пагоды (разм., неадабр.) — спадзявацца, разлічваць на што-н., застаючыся пасіўным; безнадзейна чакаць.

Чакаць не дачакацца (разм.) — з нецярпеннем, прагна чакаць.

|| наз. чака́нне, -я, н.