Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

раі́сты, -ая, -ае.

Які дае многа раёў, які часта раіцца.

Раістая сям’я пчол.

|| наз. раі́стасць, -і, ж.

ра́іцца, ра́юся, ра́ішся, ра́іцца; ра́йся; незак.

Пытацца, прасіць парады ў каго-н.

Р. з мудрымі людзьмі.

|| зак. пара́іцца, -а́юся, -а́ішся, -а́іцца; -а́йся.

раі́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., раі́цца; незак.

1. Утвараць новы рой.

2. Лятаць, збірацца роем.

3. перан. Паяўляцца ў вялікай колькасці (пра думкі, пачуцці, сны і пад.).

Думкі раяцца ў галаве.

|| наз. рае́нне, -я, н.

ра́іць, ра́ю, ра́іш, ра́іць; рай; незак.

1. каго-што і з інф. Даваць якую-н. параду, рэкамендацыі, як зрабіць што-н., як паступіць.

Р. больш хадзіць.

2. з інф. (з адмоўем). Перасцерагаць ад чаго-н., не рэкамендаваць рабіць што-н.

На вайне не раяць весці дзённік.

|| зак. пара́іць, -а́ю, -а́іш, -а́іць; -а́й (да 1 знач.) і прыра́іць, -а́ю, -а́іш, -а́іць; -а́й; -а́ены.

раі́ць, раю́, раі́ш, раі́ць; раі́м, раіце́, рая́ць; незак., каго-што.

Збіраць у рой.

Р. пчол.

рай, ра́ю, м.

1. Паводле рэлігійнага вучэння: месца, дзе знаходзяць шчаслівае існаванне душы праведнікаў пасля іх смерці.

Рад бы ў р., ды грахі не пускаюць (прымаўка).

2. перан. Наогул пра добрыя жыццёвыя ўмовы; прыгожую мясцовасць.

Тут проста р., а не жыццё.

|| прым. ра́йскі, -ая, -ае.

рай...

Першая састаўная частка складанаскарочаных слоў, якая адпавядае па знач. слову раённы, напр.: райвыканкам, райцэнтр.

райні́к, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.

Абцягнуты палатном кошык для лоўлі рою, які вылецеў з вулля.

ра́йскі гл. рай.

рак¹, -а, мн. -і, -аў, м.

Пакрытая панцырам прэснаводная або марская жывёліна з клюшнямі і брушкам.

Рачны р.

Калі рак свісне — невядома калі або ніколі.

Паказаць, дзе ракі зімуюць каму — правучыць, пакараць каго-н.

|| памянш. рачо́к, -чка́, мн. -чкі́, -чко́ў, м.

|| прым. ра́кавы, -ая, -ае і рачы́ны, -ая, -ае.

Ракавая шыйка (брушка рачнога рака). Рачыныя вочы.