Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

рука́ў, -кава́, мн. -кавы́, -каво́ў, м.

1. Частка адзення, якая пакрывае руку.

Доўгія рукавы (да кісці). Кароткія рукавы (якія закрываюць плячо).

2. Адгалінаванне ад галоўнага рэчышча ракі.

Р.

Нёмана.

3. Шланг для падачы вадкасцей або сыпучых цел, газаў.

Пажарны р.

Р. млына.

Усмоктвальны р.

|| памянш. рука́ўчык, -а, мн. -і, -аў, м. (да 1 знач.).

|| прым. рука́ўны, -ая, -ае (да 1 і 3 знач.).

рука́ўчык, -а, мн. -і, -аў, м.

1. гл. рукаў.

2. звычайна мн. Род прышыўной манжэты.

Сукенка з белымі рукаўчыкамі.

рукза́к, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.

Заплечны рэчавы мяшок з кішэнямі.

Паходны р.

|| прым. рукза́чны, -ая, -ае.

рула́да, -ы, ДМ -дзе, мн. -ы, рула́д, ж.

Раскацісты і віртуозны пасаж² у спевах — выкананая ў хуткім тэмпе частка мелодыі.

Р. ў партыі каларатурнага сапрана.

Салаўіныя рулады (перан.).

руле́т, -у, Ме́це, мн. -ы, -аў, м.

1. Ежа з сечанага мяса ці бульбы з якой-н. начынкай, запечаная ў выглядзе батона, а таксама кандытарскі выраб з начынкай.

Мясны р.

Р. з макам.

2. Кумпяк, з якога вынята костка і якому нададзена круглая форма.

|| прым. руле́тны, -ая, -ае.

руле́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так, ж.

1. Інструмент для вымярэння даўжыні — лента з дзяленнямі, якая накручваецца на валік.

2. Прыстасаванне для азартнай гульні ў выглядзе рухомага круга з нумараванымі ямкамі, па якіх коціцца шарык, а таксама сама гэта гульня.

Гуляць у рулетку.

|| прым. руле́тачны, -ая, -ае.

рулі́, -ёў (разм.).

Страва, прыгатаваная з хлеба, накрышанага ў малако ці ў падсоленую ваду з алеем.

рулі́ць, -лю́, -лі́ш, -лі́ць; -лі́м, -ліце́, -ля́ць; незак.

Тое, што і руляваць.

|| зак. вы́руліць, -лю, -ліш, -ліць; -лены.

|| наз. руле́нне, -я, н.

руло́н, -а, мн. -ы, -аў, м.

Трубка гнуткага матэрыялу, згорнутага для захоўвання.

Папера, цырата, толь у рулонах.

Р. лінолеуму.

|| прым. руло́нны, -ая, -ае.

руль, -я́, мн. -і́, -ёў, м.

Прыстасаванне для кіравання рухам судна, самалёта, аўтамабіля.

Р. аўтамабіля.

Паветраны р. (у лятальнага апарата). Сядзець, стаяць за рулём.

Стаяць каля руля (таксама перан.: кіраваць; кніжн.).

|| прым. рулявы́, -а́я, -о́е.

Рулявое кола.

Рулявое кіраванне.