Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

разны́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -ы́ецца; зак.

1. Пачаць многа ныць (у 1 знач.); разбалецца.

Разныліся старыя косці.

2. Пачаць многа ныць (у 2 знач.); жаліцца, надаядаць.

разню́хаць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак.

1. што. Распазнаць нюхам.

Сабака разнюхаў след зайца.

2. перан., што і пра што. Даведацца пра што-н. тайком; разведаць (разм.).

Ад яе нічога не ўтоіш, умомант разнюхае.

|| незак. разню́хваць, -аю, -аеш, -ае.

разня́, -і́; ж.

Масавае забойства, кровапраліцце.

Крывавая р.

разняво́ліць, -лю, -ліш, -ліць; -лены; зак., каго-што.

Збавіць ад няволі, прыгнёту; даць волю.

|| незак. разняво́льваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. разняво́ленне, -я, н.

разня́ць, -німу́, -німеш, -німе; -німі́; -ня́ты; зак., каго-што.

1. Аддзяліць адно ад другога; раз’яднаць.

Р. кулак.

2. Развесці ў бакі тых, хто б’ецца.

Р. забіяк.

|| незак. разніма́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. разніма́нне, -я, н.

разо́к гл. раз¹.

разо́ра, -ы, мн. -ы, -зо́р і -аў, ж.

1. Доўгая канаўка на паверхні зямлі, праведзеная плугам у час ворыва.

Вузкія разоры.

2. Паглыбленне ў выглядзе канаўкі, зробленае плугам або лапатай на полі і агародзе для сцёку вады і для праходу.

Ісці разорай.

|| прым. разо́равы, -ая, -ае і разо́рны, -ая, -ае.

разрабава́ць, -бу́ю, -бу́еш, -бу́е; -бу́й; -бава́ны; зак., што.

Разграбіць, расцягнуць, раскрасці.

Р. маёмасць.

разрабі́ць, -раблю́, -ро́біш, -ро́біць; -ро́блены; зак., што.

1. Апрацаваўшы, падрыхтаваць для выкарыстання, зрабіць прыгодным на што-н., для чаго-н.

Р. участак лесу.

2. Расшырыць шляхам апрацоўкі.

Р. дзірку.

|| незак. разрабля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е і разро́бліваць, -аю, -аеш, -ае.

разрагата́цца, -гачу́ся, -го́чашся, -го́чацца; -гачы́ся; зак. (разм.).

Пачаць моцна і доўга рагатаць, смяяцца.