Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

разляпі́ць, -ляплю́, -ле́піш, -ле́піць: -ле́плены; зак., што.

1. Раз’яднаць тое. што зляпілася.

Не р. лісты ў кнізе.

2. Наляпіць, прыляпіць у многіх месцах.

Р. афішы.

|| незак. разле́пліваць, -аю, -аеш, -ае і разляпля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

разлята́йка, -і, ДМ -йцы, мн. -і. -та́ек, ж.

Крылатка або наогул якое-н. верхняе адзенне са свабоднымі, без зашпілек поламі.

разлята́цца¹, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; незак.

1. гл. разляцецца.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Развявацца ў бакі ад павеваў ветру.

Валасы разляталіся ад ветру.

разлята́цца², -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; зак. (разм.).

Пачаўшы лятаць, захапіцца лятаннем, палётамі; разлётацца.

Ластаўкі разляталіся.

Самалёты разляталіся.

разляце́цца, -лячу́ся, -ляці́шся, -ляці́цца; -ляці́мся, -леціце́ся, -ляця́цца; -ляці́ся; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Паляцець у розныя бакі.

Птушкі разляцеліся.

2. перан. Раз’ехацца ў розныя бакі, па розных месцах.

Дзеці выраслі і разляцеліся з роднага дому.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Разбіцца, распасціся на часткі, кавалкі ад удару, узрыву.

Талерка разляцелася ўшчэнт.

4. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Знікнуць, аказацца нерэальным (разм.).

Усе мае мары разляцеліся.

5. У палёце або на бягу набраць вялікую хуткасць (разм.).

Ён так разляцеўся, што не дагнаць.

6. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Хутка распаўсюдзіцца, зрабіцца вядомым многім.

Па вёсцы хутка разляцеліся чуткі.

|| незак. разлята́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

|| наз. разлёт, -у, М -лёце, м. (да 1 знач.).

размагні́ціцца, -ні́чуся, -ні́цішся, -ні́ціцца; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пазбавіцца магнітных уласцівасцей.

Сталь размагніцілася.

2. перан. Пра чалавека: пазбавіцца сабранасці, стаць бязвольным, бяздзейным (разм.).

|| незак. размагні́чвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

размажджэ́рыць, -ру, -рыш, -рыць; -раны; зак., што (разм.).

Моцна ўдарыўшы, раздрабіць.

Р. галаву.

|| незак. размажджэ́рваць, -аю, -аеш, -ае.

разма́зацца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -ма́жацца; зак.

Распаўсюдзіцца па ўсёй паверхні (пра тое, што мажа, фарбуе).

Фарба размазалася па паперы.

|| незак. разма́звацца, -аецца.

разма́заць, -ма́жу, -ма́жаш, -ма́жа; -ма́ж; -ма́заны; зак., што.

1. Разнесці, расцерці па якой-н. паверхні, мажучы, пэцкаючы яе.

Р. гразь па падлозе.

2. перан. і без дап. 3 лішнімі падрабязнасцямі, адступленнямі расказаць, апісаць што-н. (разм.).

|| незак. разма́зваць, -аю, -аеш, -ае.

размазня́, -і́, ж. (разм.).

1. Рэдкая каша.

Кармілі нас нейкай размазнёй.

2. м. і ж. Аб вялым, нерашучым, слабавольным чалавеку (неадабр.).

Не хлопец, а р.