Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

шыпшы́на, -ы, ж.

Дзікая кустовая ружа з простымі, не махровымі кветкамі, а таксама плады гэтай расліны.

|| прым. шыпшы́навы, -ая, -ае.

шыпшы́ннік, -у, м., зб.

Кусты, зараснік шыпшыны.

Густы ш.

шыпя́чы, -ая, -ае.

Пра гукі мовы: які вымаўляецца з шыпеннем.

Шыпячыя зычныя (ж, ш, ч).

шыр, -ы, ж.

1. Шырыня, вялікія памеры ў шырыню.

Змераць прагон наўсю ш.

2. Шырокая прастора, шырыня (гл. шырокі ў 3 і 6 знач.).

Разгарнуцца ва ўсю ш. (цалкам праявіць свае магчымасці).

шырака... (гл. шырока...).

Першая частка складаных слоў; ужыв. замест «шырока...», калі націск у другой частцы слова падае на першы склад, напр.: шыракагруды, шыракалісты, шыракатвары.

шыракакры́сы, -ая, -ае.

Які мае шырокія крысы.

Ш. сурдут.

шыракапле́чы, -ая, -ае.

Шырокі ў плячах, плячысты.

Ш. мужчына.

шырата́, -ы́, ДМ -раце́, мн. шыро́ты, -ро́т, ж.

Адлегласць ад экватара па мерыдыяне, якая выражаецца ў градусах.

Паўночныя шыроты.

На ўсіх шыротах (на ўсім зямным шары, усюды).

|| прым. шыро́тны, -ая, -ае.

шырачэ́зны, -ая, -ае (разм.).

Вельмі шырокі.

Шырачэзнае поле.

Шырачэзныя штаны.

шы́рма, -ы, мн. -ы, -аў, ж.

1. Пакаёвая, складная перасоўная перагародка з рам-створак, абцягнутых тканінай, паперай.

Ложак стаіць за шырмай.

2. перан. Прыкрыццё чаго-н. (звычайна непрыгожага, нядобрага; кніжн.).

За шырмай гучных слоў.

|| прым. шы́рменны, -ая, -ае (да 1 знач.).