Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

стра́сны, -ая, -ае.

1. Пранікнуты моцным пачуццём, нястрымны ў сваім праяўленні.

Страсная прамова (прасякнутая натхненнем). Страсныя спрэчкі.

2. Які цалкам аддаецца якой-н. справе, моцна ахоплены чым-н.

С. калекцыянер.

С. барацьбіт за незалежнасць.

3. Здольны на моцнае каханне, страсць; палкі, гарачы.

С. чалавек.

С. пацалунак.

|| наз. стра́снасць, -і, ж.

страсці́ць гл. трасціць.

страсць, -і, мн. -і, -е́й, ж.

1. Нястрымнае каханне, моцнае пачуццёвая цяга, захапленне.

Загарэцца страсцю да каго-н.

2. Моцнае захапленне чым-н., аддача ўсіх сваіх душэўных сіл якой-н. справе; натхненне, уздым, запал.

Са страсцю гаварыць, выступаць.

3. Пастаянная прыхільнасць да чаго-н., моцная цяга да чаго-н.

С. да кніг.

Тэатр — мая с.

страсяну́цца, -сяну́ся, -сяне́шся, -сяне́цца; -сянёмся, -сеняце́ся, -сяну́цца; -сяні́ся; зак.

1. Здрыгнуцца, задрыжаць (ад моцных удараў, выбухаў).

Лісце на дрэвах страсянулася ад выбуху.

2. Скалануцца, уздрыгнуць ад страху, узрушэння і пад.

Дзіця страсянулася ад спалоху.

3. Страпянуцца, устаючы, выпростваючыся, абтрасаючыся і пад.

Сабака страсянуўся, вылезшы з будкі.

страсяну́ць, -сяну́, -сяне́ш, -сяне́; -сянём, -сеняце́, -сяну́ць; -сяні́; -сяну́ты; зак.

1. каго-што і чым. Рэзкім, парывістым рухам скалануць.

С. галіну грушы.

С. чупрынай.

2. што. Трасучы, ачысціць ад чаго-н.

С. з плашча пыл.

3. каго-што. Пры яздзе па няроўнай дарозе падкінуць, трасянуць (безас.).

Пры павароце машыну моцна страсянула.

4. перан., што. Парушыць цішыню, спакой.

Моцны крык страсянуў цішыню.

стра́та, -ы, ДМ стра́це, мн. -ы, страт, ж.

1. Згуба чаго-н., знікненне каго-, чаго-н.

С. здароўя.

С. крыві.

Смерць народнага пісьменніка — вялікая с.

2. Тое, што страчана; прапажа.

Знайсці сваю страту.

3. звычайна мн. Безгаспадарчыя выдаткі.

Сабраць ураджай без страт.

страта...¹ Першая састаўная частка складаных слоў са знач.: які мае адносіны да стратасферы, напр.: стратаплавальнік, стратаплаванне.

страта...² Першая састаўная частка складаных слоў са знач.: які мае адносіны да паслядоўнасці фарміравання горных парод, напр.: стратавулкан, стрататып.

стратана́ўт, -а, Ма́ўце, мн. -ы, -аў, м.

Чалавек, які ажыццяўляе палёты ў стратасферу.

стратаста́т, -а, Ма́це, мн. -ы, -аў, м.

Аэрастат для палётаў у стратасферу.

|| прым. стратаста́тны, -ая, -ае.