Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

струга́льнік, -а, мн. -і, -аў, м.

Рабочы, спецыяліст па апрацоўцы чаго-н. струганнем; стругаль.

|| ж. струга́льшчыца, -ы, мн. -ы, -чыц.

струга́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; незак., што.

Здымаць тонкія слаі з паверхні чаго-н. рэжучым інструментам.

С. дошку рубанкам.

|| зак. вы́стругаць, -аю, -аеш, -ае; -аны.

|| наз. струга́нне, -я, н.

|| прым. струга́льны, -ая, -ае.

Стругальная машына.

стру́жка, -і, ДМ -жцы, мн. -і, -жак, ж.

Тонкая вузкая спіралепадобная стужка дрэва, металу і пад., якая ўтвараецца пры апрацоўцы іх паверхні струганнем.

Драўляная с. (зб.).

Сагнаць стружку з каго-н. — прапясочыць каго-н.

|| прым. стру́жкавы, -ая, -ае.

струк, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.

Доўгі і вузкі плод некаторых раслін, які складаецца з дзвюх палавінак, да якіх прымацавана насенне.

С. бобу, гароху.

|| памянш. стручо́к, -чка́, мн. -чкі́, -чко́ў, м.

стру́кавы і струко́вы, -ая, -ае.

Са струкамі, у струках.

Струкавыя культуры.

структу́ра, -ы, мн. -ы, -ту́р, ж.

Узаемаразмяшчэнне і сувязь састаўных частак аб’екта, якія забяспечваюць яго цэласнасць; будова.

С. рэчыва.

С. арганізма.

|| прым. структу́рны, -ая, -ае.

струме́ністы, -ая, -ае.

1. Які складаецца са струменяў, у выглядзе струменяў.

Струменістая ручаіна.

2. Які струменіцца (паэт.).

Струменістая смуга.

струме́ніцца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -ніцца; незак.

Ліцца, цячы, распаўсюджвацца струменямі; пашырацца, вылучацца (пах, святло і пад.).

Пад мостам с. рэчка.

Ад яблынь струменіўся прыемны водар.

струме́ніць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -ніць; незак., што і без дап.

Цячы струменем, струменямі; пашыраць, вылучаць (пах, святло і пад.).

Ручаёк струменіць з-пад арэхавага куста. 3 лесу струменіць пах смалы (перан.: вылучае пах).

струме́нь, -я, мн. -і, -яў, м.

1. Вузкі паток вадкасці, святла, газу і інш.

С. вады.

Паветраны с.

2. перан., чаго або які. Напрамак, рыса дзейнасці ў чым-н.

Гумарыстычны с. у творчасці паэта.