Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

рассвярбе́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -бі́цца; зак. (разм.).

Пачаць моцна і доўга свярбець.

рассе́дзецца, -се́джуся, -се́дзішся, -се́дзіцца і рассядзе́цца, -сяджу́ся, -сядзі́шся, -сядзі́цца; -сядзі́мся, -седзіце́ся, -сядзя́цца; зак. (разм.).

Прасядзець доўгі час дзе-н.

|| незак. рассе́джвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

рассе́к, -у, м.

Месца, па якім рассечана што-н.; рассечанае месца.

На рассеку сасны з’явілася смала.

рассе́кчы гл. рассячы.

рассе́кчыся гл. рассячыся.

рассе́сціся, -ся́дуся, -ся́дзешся, -ся́дзецца; рассе́ўся, -се́лася; -ся́дзься; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Размясціцца дзе-н. (пра многіх, усіх).

Р. ў вагоне.

2. Сесці, заняўшы шмат месца (разм.).

Р. на лаўцы.

3. Сеўшы, затрымацца надоўга.

Што ж я расселася, трэба ж дадому!

|| незак. расса́джвацца, -аюся, -аешся, -аецца (да 1 і 2 знач.) і рассяда́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

рассе́яны, -ая, -ае.

Няўважлівы, які не ўмее засяродзіцца.

Р. вучань.

|| наз. рассе́янасць, -і, ж.

рассе́яцца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -се́ецца; зак.

1. Падаючы, сеючыся, рассыпацца ў розныя бакі, папасці ў розныя месцы.

2. Размеркавацца, размясціцца на вялікай прасторы, у розных месцах.

Байцы рассеяліся па лесе.

3. перан. Прайсці, знікнуць (пра якое-н. непрыемнае пачуццё).

Мая трывога не рассеялася.

|| незак. рассе́йвацца, -аецца і рассява́цца, -а́ецца.

|| наз. рассе́йванне, -я, н. і рассява́нне, -я, н.

рассе́яць, -се́ю, -се́еш, -се́е; -се́й; -се́яны; зак.

1. што. Пасеяць.

Р. ячмень.

2. каго-што. Прымусіць разысціся; разагнаць.

Р. ворага па лесе.

3. Аслабіць, зрабіць менш моцным у выніку распаўсюджання ў розныя бакі.

Р. святло.

4. перан., што. Прымусіць знікнуць, прайсці (пра якое-н. непрыемнае пачуццё).

|| незак. рассе́йваць, -аю, -аеш, -ае і рассява́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1 знач.).

|| наз. рассе́ў, -се́ву, м. (да 1 знач.), рассе́йванне, -я, н., рассява́нне, -я, н. (да 1 знач.) і рассе́янне, -я, н. (да 3 знач.).

расскака́цца, -скачу́ся, -ска́чашся, -ска́чацца; -скачы́ся; зак. (разм.).

1. Захапіўшыся скокамі, пачаць многа скакаць.

2. Скачучы, набраць большую хуткасць (пра каня).