Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

распуска́цца гл. распусціцца.

распуска́ць гл. распусціць.

распу́снік, -а, мн. -і, -аў, м.

1. Той, хто вядзе распуснае жыццё.

2. Свавольнік (разм.).

Мінулай ноччу нейкі р. патаптаў грады.

|| ж. распу́сніца, -ы, мн. -ы, -ніц.

|| прым. распу́сніцкі, -ая, -ае.

распу́снічаць, -аю, -аеш, -ае; незак.

1. Весці разбэшчанае, распуснае жыццё.

2. Сваволіць, дурэць, гарэзаваць (разм.).

Вы яго прывучылі р.

распу́сны, -ая, -ае.

1. Які вызначаецца маральнай разбэшчанасцю.

Распусная жанчына.

2. Свавольны (разм.).

Распуснае дзіця.

|| наз. распу́снасць, -і, ж.

распу́ста, -ы, ДМ -сце, ж.

1. Распусны лад жыцця.

Кінуцца ў распусту.

2. Свавольства, раздуранасць, адсутнасць дысцыпліны.

Залішняя распешчанасць вядзе да распусты.

3. ДМ -сту, Т -ам, м.; ДМ -сце, Т -ай (-аю), ж., мн. -ы, -пу́ст і -аў. Пра таго, хто разбэсціўся, раздурэў (разм.).

Не хлапец, а р.

распусці́цца, -пушчу́ся, -пу́сцішся, -пу́сціцца; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Раскрыцца, разгарнуцца, пакрыцца лістамі (пра пупышкі, кветкі, лісты).

Распусціліся бярозы.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Расплесціся, развіцца (пра што-н. заплеценае).

Косы распусціліся.

3. Пачаць весці сябе непрыстойна; стаць недысцыплінаваным (разм.).

Распусціліся дзеці без бацькі.

4. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Перайсці ў вадкі стан.

Масла распусцілася на патэльні.

5. Разысціся, растварыцца ў вадзе.

У гарачай вадзе цукар хутка распусціўся.

|| незак. распуска́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

|| наз. распуска́нне, -я, н.

распусці́ць, -пушчу́, -пу́сціш, -пу́сціць; -пу́шчаны; зак.

1. каго-што. Адпусціць (многіх), вызваліўшы ад абавязкаў. заняткаў і пад.

Р. вучняў на час канікул.

2. Расфарміраваць, ліквідаваць.

Р. часовую камісію.

3. што. Развязаць, разгарнуць што-н. звязанае, скручанае, сцягнутае.

Р. парусы.

Р. косы.

Р. парасон.

4. што. Раскідаць што-н. вязанае.

Р. шкарпэткі.

5. каго-што. Знізіўшы патрабавальнасць, строгасць, дапусціць да свавольства, зрабіць дуроным, недысцыплінаваным (разм.).

Р. дзяцей.

6. што. Прымусіць растварыцца ў якой-н. вадкасці (разм.).

Р. фарбу ў вадзе.

7. што. Растапіць.

Р. масла.

8. што. Расказаць многім (чуткі, плёткі; разм.. неадабр.).

Р. чуткі.

|| незак. распуска́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. распуска́нне, -я, н. і ро́спуск, -у, м. (да 1 знач.).

распу́тацца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -аецца; зак.

Вызваліцца ад пута.

Конь распутаўся.

|| незак. распу́твацца, -аецца.

распу́таць, -аю, -аеш, -ае; -аны: зак., каго-што.

Вызваліць ад пута, путаў.

Р. каня.

|| незак. распу́тваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. распу́тванне, -я, н.