Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

распо́рка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак, ж.

1. Брус, планка для надання ўстойлівасці часткам збудаванняў, для захавання чаго-н. у пэўным становішчы.

Р. для лыжаў.

2. Тое, што і разрэз, распорак.

На ім быў кароткі кажушок з аблямаванай распоркай ззаду.

3. Разарванае па шве месца.

Яго шапка была скрозь з распоркамі.

|| прым. распо́рачны, -ая, -ае.

распо́ўзлы, -ая, -ае (разм.).

Які страціў пэўныя абрысы, форму.

Р. памідор.

|| наз. распо́ўзласць, -і, ж.

распра́ва, -ы, ж.

Жорсткае прымяненне фізічнай сілы да каго-н. з мэтай пакарання, прымусу да чаго-н.

Кулачная р.

Учыніць расправу.

распра́віцца¹, -пра́ўлюся, -пра́вішся, -пра́віцца; зак.

1. з кім. Учыніць расправу над кім-н., жорстка пакараць каго-н.

Р. са злачынцамі.

2. перан., з кім-чым. Управіцца з чым-н., паспець скончыць што-н. (разм.).

Р. з сенам.

|| незак. распраўля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца.

распра́віцца², 1 і 2 ас. не ўжыв., -пра́віцца; зак.

Разгладзіцца, зрабіцца роўным; выпраміцца.

Складкі на спадніцы расправіліся.

|| незак. распраўля́цца, -я́ецца.

распра́віць, -пра́ўлю, -пра́віш, -пра́віць; -пра́ўлены; зак., што.

1. Разгладзіць, зрабіць роўным, выпраміць.

Р. абрус на стале.

2. Напружыўшы мышцы, выпрастаць (часткі цела).

Р. плечы.

Расправіць крылы — праявіць рашучасць, веру ў сябе.

|| незак. распраўля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

|| наз. распра́ўка, -і, ДМ -ўцы, ж. (спец.).

распрага́нне гл. распрэгчы.

распрага́цца гл. распрэгчыся.

распрага́ць гл. распрэгчы.

распрада́ць, -да́м, -дасі́, -да́сць; -дадзі́м, -дасце́, -даду́ць; -да́дзены; зак., каго-што.

Прадаць па частках, паступова ўсё дарэшты.

Р. маёмасць.

|| незак. распрадава́ць, -даю́, -дае́ш, -дае́; -даём, -даяце́, -даю́ць; -дава́й.

|| наз. распрада́жа, -ы, ж. і распро́даж, -у, м.

|| прым. распрада́жны, -ая, -ае (спец.).