Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

статы́чны, -ая, -ае.

1. гл. статыка.

2. Такі, у якім няма руху, дзеяння, развіцця.

Статычны вобраз.

|| наз. статы́чнасць, -і, ж. (да 2 знач.).

ста́ўка¹, -і, ДМ ста́ўцы, мн. -і, ста́вак, ж.

1. У азартных гульнях: сума грошай, якую ігрок ставіць на карту.

Невялікая с.

2. Устаноўлены размер заработнай платы; аклад.

3. Норма вылічвання падатку, аплаты чаго-н. (спец.).

Тарыфная с.

Павышэнне ставак.

4. Максімальна дапушчальны працоўным заканадаўствам і рэгламентам арганізацыі аб’ём працы, адпаведны пэўнай штатнай пасадзе (звычайна ўстаноўленая колькасць гадзін выкладчыцкай нагрузкі ў ВНУ).

Працаваць на палову стаўкі.

5. перан., на каго-што. Разлік, арыентацыя на каго-, што-н., імкненне грунтаваць свае дзеянні на чым-н.

С. на свае сілы.

С. на мясцовыя ўлады.

Вочная стаўка — адначасовы перакрыжаваны допыт асоб для праверкі паказанняў, якія прыцягваюцца па адной справе.

ста́ўка², -і, ДМ ста́ўцы, мн. -і, ста́вак, ж.

1. Месцазнаходжанне вышэйшага военачальніка, стратэгічнага кіраўніцтва ў час вайны.

2. Вышэйшы орган кіраўніцтва ўзброенымі сіламі ў час вайны.

С.

Вярхоўнага галоўнакамандуючага.

стаўко́вы гл. ставок.

ста́ўленік, -а, мн. -і, -аў, м.

Той, хто атрымаў пасаду з дапамогай каго-н., па чыёй-н. пратэкцыі.

С. папярэдняга кіраўніцтва.

|| ж. ста́ўленіца, -ы, мн. -ы, -ніц.

ста́ўленне, -я, н.

Адносіны да каго-, чаго-н., погляд на што-н.; разуменне каго-, чаго-н.

Безадказнае с. да ўласнага здароўя.

стаўля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е; незак., каго-што.

Ставіць вялікую колькасць.

С. пасуду на стол.

С. снапы.

|| наз. стаўля́нне, -я, н.

стаўры́да, -ы, ДМ -дзе, ж.

Невялікая марская прамысловая рыба.

Чарнаморская с.

|| прым. стаўры́давы, -ая, -ае.

стаўчы́ гл. таўчы.

стаўчы́ся, 1 і 2 ас. не ўжыв., стаўчэ́цца; стаўку́цца; сто́ўкся, стаўкла́ся, -ло́ся; зак.

1. Стаць дробным, мяккім у выніку таўчэння; змяшацца.

Бульба добра стаўклася.

2. Ачысціцца ад шалупіння.

3. Сабрацца, стоўпіцца ў гурт (разм.).

Каровы стаўкліся ў кучу.