Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

бу́дзень, -дня, мн. бу́дні, -яў, м.

1. Не святочны дзень.

Сустрэцца ў б.

2. перан. Штодзённае жыццё.

Цяжкія будні вайны.

|| прым. будзённы, -ая, -ае і бу́дны, -ая, -ае.

будзёнавец, -наўца, мн. -наўцы, -наўцаў, м. (гіст.).

Баец Першай Коннай арміі, якой камандаваў С. М. Будзённы ў гады Грамадзянскай вайны 1917—1922 гг.

будзёнаўка, -і, ДМ -наўцы, мн. -і, -навак, ж.

Суконны галаўны ўбор у выглядзе шлема (у 1 знач.), які першапачаткова насілі чырвонаармейцы.

будзі́льнік, -а, мн. -і, -аў, м.

Гадзіннік са спецыяльным заводам для падачы званка ў патрэбны час.

будзі́ць, буджу́, бу́дзіш, бу́дзіць; незак.

1. каго-што. Перапыняць чый-н. сон, прымушаць прачнуцца.

Б. дзяцей у школу.

2. перан. Абуджаць што-н. у каго-н., выклікаць да жыцця, дзейнасці.

Б. успаміны.

|| зак. пабудзі́ць, -буджу́, -бу́дзіш, -бу́дзіць; -бу́джаны (да 1 знач.), прабудзі́ць, -буджу́, -бу́дзіш, -бу́дзіць; -бу́джаны (да 2 знач.) і разбудзі́ць, -буджу́, -бу́дзіш, -бу́дзіць; -бу́джаны.

бу́дка, -і, ДМ -дцы, мн. -і, -дак, ж.

1. Невялікая, звычайна драўляная пабудова для чыгуначнага вартаўніка, паставога і інш.

2. Збітае з дошак жыллё для сабакі.

|| памянш. бу́дачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.

|| прым. бу́дачны, -ая, -ае.

будо́ва, -ы, мн. -ы, -о́ў, ж.

Узаемнае размяшчэнне і сувязь састаўных частак чаго-н.; структура.

Б. атама.

Б. арганізма.

Б. зямной кары.

будо́ўля, -і, мн. -і, -яў, ж.

1. гл. будаваць.

2. Будаўнічы аб’ект, а таксама тэрыторыя, дзе што-н. будуецца.

Працаваць на будоўлі.

будуа́р, -а, мн. -ы, -аў, м. (гіст.).

Гасціная гаспадыні ў багатым доме для неафіцыйнага прыёму найбольш блізкіх знаёмых, а таксама абсталяванне такой гасцінай.

|| прым. будуа́рны, -ая, -ае.

бу́дучы, -ая, -ае.

1. Такі, які адбудзецца ўслед за цяперашнім.

Б. год.

2. Такі, які будзе потым, у далейшым.

Будучыя ўрачы.

3. у знач. наз. бу́дучае, -ага, н. Час, які ідзе ўслед за цяперашнім.

Заглянуць у б.

4. у знач. наз. бу́дучае, -ага, н. Лёс, доля.

Б. планеты.

Будучы час — катэгорыя дзеяслова, якая характарызуе дзеянне ў часе, што наступіць пасля гаворкі аб ім.

У будучым — пазней, у далейшым.