Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

стату́й, -я́, мн. -і́, -ёў, м. (разм., лаянк.).

Пра тупога, бесталковага чалавека.

Усе намагаюцца патушыць пажар, а ён стаіць як с.

ста́тус, -у, м. (афіц.).

Прававое становішча, а таксама наогул становішча, стан.

Прававы с. грамадзяніна.

Паселішчу прысвоены с. горада.

стату́т, -а, Му́це, мн. -ы, -аў, м.

1. Збор правіл, якія вызначаюць і рэгулююць парадак дзейнасці, выканання ці прымянення чаго-н., або звод палажэнняў, што вызначаюць структуру, прычыны і парадак дзейнасці якой-н. арганізацыі, установы.

С.

Арганізацыі Аб’яднаных Нацый.

2. Апісанне ордэна, парадак узнагароды ордэнам і яго нашэння.

3. У некаторых краінах (ЗША, Вялікабрытаніі і інш.) — назва заканадаўчых актаў агульнанарматыўнага характару.

С.

Вялікага Княства Літоўскага.

|| прым. стату́тны, -ая, -ае.

статуэ́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так, ж.

Невялікая скульптурная фігурка, якая звычайна служыць упрыгожаннем пакоя.

Фарфоравая с.

ста́туя, -і, мн. -і, -туй, ж.

Скульптурны вобраз звычайна ў поўны рост чалавека або жывёліны.

Мармуровая с.

|| прым. статуа́рны, -ая, -ае (спец.).

С. мармур.

ста́тыка, -і, ДМ -тыцы, ж.

1. Раздзел механікі, які вывучае законы раўнавагі цел пад уздзеяннем прыкладзеных да іх сіл.

С. і дынаміка.

С. газаў.

2. Стан спакою ў які-н. пэўны момант (кніжн.).

Апісваць з’яву ў статыцы.

|| прым. статы́чны, -ая, -ае (да 1 знач.).

статы́ст, -а, М -сце, мн. -ы, -аў, м.

У тэатры — акцёр, які выконвае на сцэне другарадныя ролі без слоў, удзельнік масавых сцэн.

|| ж. статы́стка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так.

статы́стык, -а, мн. -і, -аў, м.

Спецыяліст па статыстыцы.

статы́стыка, -і, ДМ -тыцы, ж.

1. Навука, якая вывучае колькасныя паказчыкі развіцця грамадства і грамадскай вытворчасці.

Эканамічная с.

Сельскагаспадарчая с.

2. чаго. Колькасны ўлік разнастайных масавых выпадкаў, з’яў.

С. нараджальнасці.

Прамысловая с.

3. Навуковы метад колькасных даследаванняў, якія выкарыстоўваюцца ў некаторых галінах ведаў.

Лінгвістычная с.

|| прым. статысты́чны, -ая, -ае.

статы́чны, -ая, -ае.

1. гл. статыка.

2. Такі, у якім няма руху, дзеяння, развіцця.

Статычны вобраз.

|| наз. статы́чнасць, -і, ж. (да 2 знач.).