Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

радыя́цыя, -і, ж.

1. Выпрамяненне электрамагнітных хваль.

Р. зямлі.

2. Радыеактыўнае выпрамяненне, небяспечнае ў вялікіх дозах для ўсяго жывога.

Сонечная р.

Доза радыяцыі.

3. Праменепадобнае распаўсюджанне чаго-н. ад якога-н. цэнтра.

Р. болю.

|| прым. радыяцы́йны, -ая, -ае.

Радыяцыйная засцярога.

радэ́а, нескл., н.

Каўбойскія спаборніцтвы, у якія ўваходзіць утаймаванне дзікіх коней і быкоў, а таксама язда на неўтаймаваных конях і быках.

Аўтамабільнае радэа (аўтарадэа) — выкананне небяспечных трукаў на аўтамабілях.

рае́нне гл. раіцца.

рае́шнік, -а, мн. -і, -аў, м.

Той, хто паказвае раёк (у 1 і 2 знач.).

раё́к, райка́, мн. райкі́, райко́ў м.

1. Скрынка з павелічальным шклом для разглядвання малюнкаў, а таксама паказ такіх малюнкаў на кірмашах 18—19 стст., які суправаджаўся жартоўнымі тлумачэннямі; батлейка.

2. Лялечны тэатр (уст.).

3. Тэатральная галёрка (разм., уст.).

|| прым. рае́шны, -ая, -ае (да 1 знач.).

раё́н, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Частка тэрыторыі, мясцовасць, што вылучаецца паводле якіх-н. асаблівасцей, прыкмет.

Прамысловы р.

Паўночныя раёны краіны.

Р. засухі.

2. Адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка ў складзе вобласці, краю, рэспублікі або ўнутры вялікага горада.

Лагойскі р.

Першамайскі р. горада Мінска.

3. Адміністрацыйны цэнтр, а таксама галоўныя ўстановы такой адміністрацыйна-тэрытарыяльнай адзінкі (разм.).

Быў я ў раёне на нарадзе.

4. Месца, якое прылягае да чаго-н., размешчана вакол чаго-н.

Жыць у раёне вакзала.

5. Пра сельскую мясцовасць (разм.).

Бацькі жывуць на раёне.

|| прым. раённы, -ая, -ае (да 2, 3 і 5 знач.).

Р. цэнтр.

Раённае начальства.

раё́ўня, -і, мн. -і, -яў, ж.

Абцягнутая тканінай лубянка, у якую збіраюць пчаліны рой для перасадкі ў новы вулей.

ра́жанка, -і, ДМ -нцы, ж.

Кісламалочны напітак, прыгатаваны з топленага малака, заквашанага смятанай.

ра́жка, -і, ДМ -жцы, мн. -і, -жак, ж.

Драўляная пасудзіна ў выглядзе цэбрыка з ручкай, прызначаная для розных гаспадарчых патрэб.

|| памянш.-ласк. ра́жачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.

|| прым. ра́жачны, -ая, -ае.

ражо́к¹, -жка́, мн. -жкі́; -жко́ў, м.

1. мн. ро́жкі, -жак; гл. рог¹.

2. Тое, што і рог¹ (у 2 знач.).

3. Назва розных вырабаў, прадметаў у выглядзе рога¹, трубкі з расшыраным канцом.

4. толькі мн. Харчовы прадукт у выглядзе коратка нарэзанай макароны.

Наварыць ражкоў.

5. Лапатачка для надзявання абутку.

|| прым. ражко́вы, -ая, -ае.

Ражковае дрэва.