Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

расцэ́ньваць гл. расцаніць.

расцюкава́ць, -ку́ю, -ку́еш, -ку́е; -ку́й; -кава́ны; зак., што.

Развязаць, распакаваць цюк.

Р. сена.

|| незак. расцюко́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. расцюко́ўванне, -я, н. ірасцюко́ўка, -і, ДМо́ўцы, ж.

расцяга́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак., каго-што.

1. Разабраць, разнесці ў некалькі прыёмаў у розныя месцы.

Р. паркан на дровы.

2. Раскрасці (разм.).

расця́гванне гл. расцягнуць.

расця́гвацца гл. расцягнуцца.

расця́гваць гл. расцягнуць.

расця́гнены, -ая, -ае.

Тое, што ірасцягнуты.

|| наз. расця́гненасць, -і, ж.

расця́гнуты, -ая, -ае.

1. Які падоўжылі, расцягнулі.

Расцягнутая вяроўка.

2. перан. Празмерна працяглы, доўгі.

Р. даклад.

|| наз. расця́гнутасць, -і, ж.

расцягну́цца, -цягну́ся, -ця́гнешся, -ця́гнецца; -цягні́ся; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Ад нацягвання падоўжыцца, павялічыцца.

Кофта расцягнулася.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пашкодзіцца ад моцнага напружання, удару, неасцярожнага руху (пра звязкі, сухажылле і пад.).

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Рухаючыся, размясціцца доўгім радам на вялікай прасторы.

Калона расцягнулася.

4. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Размясціцца паласой на якой-н. адлегласці.

Вёсачка расцягнулася на два кіламетры.

5. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Стаць вельмі працяглым; зацягнуцца.

Работа расцягнулася на тыдзень.

6. Легчы, выцягнуўшыся.

Р. на лаўцы.

7. Упасці ўсім целам.

Зачапіўся нагою і расцягнуўся на зямлі.

|| незак. расця́гвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

расцягну́ць, -цягну́, -ця́гнеш, -ця́гне; -цягні́; -ця́гнены ія́гнуты; зак.

1. каго-што. Нацягваючы, павялічыць у аб’ёме ці даўжыні.

Р. боты.

2. што. Нацягнуўшы, раскласці, развесіць, разаслаць.

Р. дыван на падлозе.

3. што. Размясціць доўгім радам або паласой на якой-н. адлегласці.

Р. абоз.

Р. фронт.

4. што. Пашкодзіць пры моцным напружанні, удары, неасцярожным руху (сухажылле, звязкі і пад.).

5. што. Зрабіць празмерна працяглым.

Р. работу на месяц.

6. што. Разабраць, разнесці па частках у розныя бакі.

Р. бярвенне.

7. што. Раскрасці (разм.).

8. каго (што). Адцягнуць адно ад аднаго, разняць.

|| незак. расця́гваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. расцяжэ́нне, -я, н. (да 1 і 4 знач.), расця́жка, -і, ДМ -жцы, ж. (да 1, 2 і 4 знач.; разм.) і расця́гванне, -я, н.