Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

спасці́гнуць, -ну, -неш, -не; спасці́г, -гла; -ні́; -ну́ты; зак., каго-што (разм.).

1. Усвядоміць, зразумець, пранікнуць у сутнасць чаго-н.

С. філасофскі сэнс рамана.

2. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Выпасці на долю каго-, чаго-н., здарыцца з кім-, чым-н. (пра што-н. дрэннае, непрыемнае).

Бяда спасцігла іх сям’ю.

|| незак. спасціга́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. спасціжэ́нне, -я, н. (да 1 знач.).

спасы́лка, -і, ДМ -лцы, мн. -і, -лак, ж.

1. гл. спаслацца.

2. Цытата з тэксту або ўказанне крыніцы, на якую спасылаюцца.

С. даецца ў канцы раздзела.

|| прым. спасы́лачны, -ая, -ае (да 2 знач.).

спатка́нне, -я, мн. -і, -яў, н.

1. гл. спаткацца, спаткаць.

Нечаканае с.

2. Сустрэча закаханых, звычайна па ранейшай дамоўленасці.

Дзяўчына спяшаецца на с.

Да спаткання — да сустрэчы.

спатка́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; зак.

1. з кім-чым. Трапіцца насустрач, сысціся з кім-н., рухаючыся з супрацьлеглых бакоў.

С. на вуліцы.

2. з кім. Сысціся для сумеснага правядзення часу, па справе, для спартыўнай барацьбы, спаборніцтва; убачыцца з кім-н.

Спаткаліся мацнейшыя шахматысты.

3. Выявіцца, трапіцца.

У кнізе спаткаліся вельмі цікавыя цытаты.

|| незак. спатыка́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

|| наз. спатка́нне, -я, н.

спатка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак., каго-што.

1. Убачыць, ідучы насустрач або прыйшоўшы куды-н.

С. аднавяскоўца ў горадзе.

2. Выйсці прывітаць каго-н., прыняць.

С. гасцей ля веснічак.

3. Дачакацца наступлення, з’яўлення, надыходу і пад. чаго-н.

С. світанне ў полі.

4. Спасцігнуць каго-н., надарыцца каму-н.

Спаткала яго нейкае ліха.

|| незак. спатыка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. спатка́нне, -я, н. (да 1—3 знач.).

спатне́лы, -ая, -ае (разм.).

Тое, што і спацелы.

|| наз. спатне́ласць, -і, ж.

спатне́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; зак. (разм.).

Тое, што і спацець.

спатрэ́біцца, -блюся, -бішся, -біцца; зак.

Стаць патрэбным, неабходным.

Часопісы яшчэ спатрэбяцца, асабліва сучасныя.

спатрэ́біць, -блю, -біш, -біць; -блены; зак., што.

Выкарыстаць на што-н.

С. цукар на варэнне.

спатыка́цца¹, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; незак.

1. гл. спатыкнуцца.

2. Ісці няспрытна, няёмка, няўпэўнена ступаючы.

Хто сядзіць — не спатыкаецца, хто маўчыць — не памыляецца (разм.).