Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

рассе́сціся, -ся́дуся, -ся́дзешся, -ся́дзецца; рассе́ўся, -се́лася; -ся́дзься; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Размясціцца дзе-н. (пра многіх, усіх).

Р. ў вагоне.

2. Сесці, заняўшы шмат месца (разм.).

Р. на лаўцы.

3. Сеўшы, затрымацца надоўга.

Што ж я расселася, трэба ж дадому!

|| незак. расса́джвацца, -аюся, -аешся, -аецца (да 1 і 2 знач.) і рассяда́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

рассе́яны, -ая, -ае.

Няўважлівы, які не ўмее засяродзіцца.

Р. вучань.

|| наз. рассе́янасць, -і, ж.

рассе́яцца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -се́ецца; зак.

1. Падаючы, сеючыся, рассыпацца ў розныя бакі, папасці ў розныя месцы.

2. Размеркавацца, размясціцца на вялікай прасторы, у розных месцах.

Байцы рассеяліся па лесе.

3. перан. Прайсці, знікнуць (пра якое-н. непрыемнае пачуццё).

Мая трывога не рассеялася.

|| незак. рассе́йвацца, -аецца і рассява́цца, -а́ецца.

|| наз. рассе́йванне, -я, н. і рассява́нне, -я, н.

рассе́яць, -се́ю, -се́еш, -се́е; -се́й; -се́яны; зак.

1. што. Пасеяць.

Р. ячмень.

2. каго-што. Прымусіць разысціся; разагнаць.

Р. ворага па лесе.

3. Аслабіць, зрабіць менш моцным у выніку распаўсюджання ў розныя бакі.

Р. святло.

4. перан., што. Прымусіць знікнуць, прайсці (пра якое-н. непрыемнае пачуццё).

|| незак. рассе́йваць, -аю, -аеш, -ае і рассява́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1 знач.).

|| наз. рассе́ў, -се́ву, м. (да 1 знач.), рассе́йванне, -я, н., рассява́нне, -я, н. (да 1 знач.) і рассе́янне, -я, н. (да 3 знач.).

расскака́цца, -скачу́ся, -ска́чашся, -ска́чацца; -скачы́ся; зак. (разм.).

1. Захапіўшыся скокамі, пачаць многа скакаць.

2. Скачучы, набраць большую хуткасць (пра каня).

рассква́рыць, -ру, -рыш, -рыць; -раны; зак., што.

Падсмажыць, выскварыць (сала).

|| незак. рассква́рваць, -аю, -аеш, -ае.

расску́бці, -скубу́, -скубе́ш, -скубе́; -скубём, -скубяце́, -скубу́ць; -ску́б, -бла; -скубі́; -ску́бены; зак., што.

Скубучы, разадраць, расцягнуць што-н.

Р. кудзелю.

|| незак. расскуба́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. расскуба́нне,-я, н.

расслабе́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; зак.

Тое, што і расслабнуць.

рассла́біць, -блю, -біш, -біць; -блены; зак., каго-што.

1. Зрабіць слабым, ненапружаным; аслабіць.

Р. мышцы.

2. Адпусціць, зрабіць слабкім.

Р. туга завязаную хустку.

|| незак. расслабля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

|| наз. расслабле́нне, -я, н.

рассла́бнуць, -ну, -неш, -не; рассла́б, -бла; -ні; зак. (разм.).

Моцна аслабець, стаць слабым.

Р. ад ношы.