Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

сло́ўнік, -а, мн. -і, -аў, м.

1. Лексіка, сукупнасць слоў той ці іншай мовы, дыялекту, якой-н. сацыяльнай групы, асобнага пісьменніка і пад.

2. Даведачна-інфармацыйнае выданне, якое змяшчае словы (або марфемы, словазлучэнні, ідыёмы і пад.), размешчаныя ў пэўным парадку, тлумачыць значэнні ўключаных адзінак, дае розную інфармацыю пра іх ці іх пераклад на іншую мову або паведамляе звесткі аб прадметах, абазначаемых словамі.

Тлумачальны с.

Беларуска-рускі с.

Дыялектны с.

С. мовы Якуба Коласа.

Энцыклапедычны с.

Этымалагічны с.

Гістарычны с. беларускай мовы.

3. Спіс слоў для слоўніка; рэестр.

Частотны слоўнік — тып слоўніка, у якім даюцца лічбавыя характарыстыкі ўжывальнасці слоў (словаформ, словазлучэнняў) у якой-н. мове.

|| прым. сло́ўнікавы, -ая, -ае.

Слоўнікавая работа.

сло́ўны гл. слова.

сло́ўца гл. слова.

слуга́, -і́, ДМ слузе́, мн. слу́гі і (з ліч. 2, 3, 4) слугі́, слуг, м.

1. Работнік у доме для асабістых паслуг, прыслужвання (уст.).

Панскія слугі.

2. перан. Чалавек, які прысвяціў сябе цалкам служэнню каму-, чаму-н.

С. народа.

слугава́ць, -гу́ю, -гу́еш, -гу́е; -гу́й; незак.

Тое, што і прыслужваць.

|| зак. паслугава́ць, -гу́ю, -гу́еш, -гу́е; -гу́й.

|| наз. слугава́нне, -я, н.

служа́ка, -і, мн. -і, -жа́к, м. (разм.).

1. Вопытны, старанны служачы (звычайна пра ваеннага).

2. Той, хто выслужваецца перад кім-н.; паслугач.

служа́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж.

Жанчына, якая выконвае абавязкі слугі (у 1 знач.).

слу́жачы, -ага, мн. -ыя, -ых, м.

Асоба, якая працуе ў розных сферах разумовай працы, кіраўніцтва, абслугі, гандлю.

|| ж. слу́жачая, -ай, мн. -ыя, -ых.

слу́жба, -ы, мн. -ы, -аў, ж.

1. гл. служыць.

2. адз. Работа, заняткі і абавязкі служачага, а таксама месца такой работы і знаходжанне на ёй.

Ісці на службу.

3. адз. Выкананне воінскіх абавязкаў.

С. ў радах арміі.

4. чаго або якая. Якая-н. спецыяльная галіна вытворчасці, а таксама арганізацыя, якія займаюцца спецыяльным участкам работы.

Медыцынская с.

С. сувязі.

С. надвор’я.

5. У веруючых: правядзенне набажэнства.

У кафедральным саборы закончылася с.

Не па службе, а па дружбе (разм.) — просьба зрабіць што-н. не па службовым абавязку, а па-сяброўску.

|| прым. службо́вы, -ая, -ае (да 2 і 3 знач.).

С. абавязак.

Службовае памяшканне.

С. ўваход (для служачых).

службі́ст, -а, М -сце, мн. -ы, -аў, м. (разм.).

1. Служачы (уст.).

2. Чалавек, які старанна ставіцца да сваіх службовых абавязкаў.

3. Чалавек, які з крайнім фармалізмам ставіцца да сваіх службовых абавязкаў.

4. Кар’ерыст.

|| ж. службі́стка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так.