Verbum

распасце́рціся, -стру́ся, -стрэ́шся, -стрэ́цца; -стро́мся, -страце́ся, -стру́цца; распасцёрся, -сце́рлася; -стры́ся; зак.

1. Легчы або паваліцца, шырока расхінуўшы рукі, ногі.

Ранены распасцёрся на зямлі.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Заняць сабой шырокі абшар, вялікую прастору.

Над зямлёй распасцёрся купал неба.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Пашырыць сферу свайго дзеяння, уплыву.

Дзейнасць мясцовых эколагаў распасцерлася на суседнія раёны.

|| незак. распасціра́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

распа́сціся, 1 і 2 ас. не ўжыв., -падзе́цца; распа́ўся, -па́лася; зак.

1. Раскласціся на састаўныя часткі; разваліцца.

Малекула распалася на атамы.

2. перан. Раздзяліўшыся на часткі, перастаць існаваць.

Аб’яднанне распалася.

|| незак. распада́цца, -а́ецца.

|| наз. распадзе́нне, -я, н. і распа́д, -у, М -дзе, м.

распатрашы́ць, -рашу́, -ро́шыш, -ро́шыць; -ро́шаны; зак., каго-што.

1. Выняць вантробы.

Р. рыбу.

2. Выняць тое, што знаходзіцца ўнутры (разм.).

Р. ранец.

распаўзці́ся, 1 і 2 ас. адз. не ўжыв., -зе́цца; -зёмся, -зяце́ся, -зу́цца; распо́ўзся, -паўзла́ся, -ло́ся; зак.

1. Папаўзці ў розныя бакі.

Мурашкі распаўзліся па сцежцы.

2. Расплыцца, расцячыся на паверхні чаго-н., страціць пэўныя абрысы.

Чарнільная пляма распаўзлася па паперы.

3. Разваліцца, разлезціся ад доўгай носкі, ад старасці (разм.).

Куртка распаўзлася па швах.

|| незак. распаўза́цца, -а́ецца.

распаўне́лы, -ая, -ае.

Які распаўнеў, стаў поўны, тоўсты.

|| наз. распаўне́ласць, -і, ж.

распаўне́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; зак.

Стаць поўным, тоўстым.

Р. за зіму.

распаўсю́джвальнік, -а, мн. -і, -аў, м.

Той, хто займаецца распаўсюджваннем чаго-н.

Грамадскі р. друку.

|| ж. распаўсю́джвальніца, -ы, мн. -ы, -ніц.

распаўсю́дзіцца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -дзіцца; зак.

1. Ахапіць сабой большае кола з’яў, асоб або прадметаў, большую тэрыторыю; пашырыцца.

Новыя тэхналогіі хутка распаўсюджваюцца ў розных сферах вытворчасці.

2. Стаць вядомым многім.

Чуткі распаўсюдзіліся па горадзе.

|| незак. распаўсю́джвацца, -аецца.

распаўсю́дзіць, -джу, -дзіш, -дзіць; -джаны; зак., што.

1. Пашырыць сферу дзеяння на каго-, што-н.

Р. інавацыйны вопыт.

2. Зрабіць што-н. вядомым, даступным многім.

Р. вучэнне.

3. Раздаць, прадаць многім.

Р. латарэйныя білеты.

|| незак. распаўсю́джваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. распаўсю́джванне, -я, н.

распача́ць, -чну́, -чне́ш, -чне́; -чнём, -чняце́, -чну́ць; -ча́ў, -чала́, -ло́; -чні́; -ча́ты; зак., што.

1. Акгыўна прыступіць да ажыццяўлення чаго-н.; узяцца за якую-н. справу.

Р. будаўніцтва.

2. Пачаць карыстацца чым-н., ужываць што-н.

Р. каробку цукерак.

|| незак. распачына́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. распачына́нне, -я, н.