Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

стано́вішча, -а, н.

1. Месцазнаходжанне ў прасторы.

Геаграфічнае с.

Беларусі.

2. Абставіны грамадскага жыцця, сукупнасць грамадска-палітычных адносін.

Міжнароднае с.

Эканамічнае с.

3. Абставіны, выкліканыя якімі-н. умовамі.

Цяжкае матэрыяльнае с.

Нелегальнае с.

4. Пастава цела або яго частак; поза.

Ляжачае с.

5. Месца ў грамадстве, роля ў грамадскім жыцці.

Службовае с.

6. Распарадак дзяржаўнага, грамадскага жыцця, устаноўленага ўладай.

Ваеннае с.

Асаднае с.

стано́к, -нка́, мн. -нкі́, -нко́ў, м.

1. Машына для апрацоўкі (металу, драўніны і пад.), вырабу чаго-н.

Шліфавальны с.

Друкарскі с.

2. Назва розных спецыяльных прыстасаванняў, якія маюць выгляд апоры, падстаўкі.

С. для прыцэльнай стральбы.

С. для прамывання залатога пяску.

3. Металічная аснова, на якой мацуюцца гарматы і кулямёты; лафет.

4. Прыстасаванне, у якое ставяць жывёлу (пры лячэнні, дойцы і пад.); стойла (спец.).

5. Прыстасаванне для ўмацавання палатна, устаноўкі каркаса, скульптурнага матэрыялу пры рабоце над карцінай, скульптурай.

|| прым. станко́вы, -ая, -ае (да 2 і 3 знач.) і стано́чны, -ая, -ае (да 1 знач.).

Станочнае абсталяванне.

стано́ўчы, -ая, -ае.

1. Які выражае адабрэнне, згоду.

С. водзыў.

Станоўчая характарыстыка.

2. Які мае дадатныя якасці, уласцівасці, які заслугоўвае адабрэння.

Станоўчыя вынікі.

Станоўчая роля вынаходніцтва.

3. Які характарызуецца дадатнымі якасцямі, рысамі.

С. герой п’есы.

|| наз. стано́ўчасць, -і, ж.

стано́чнік, -а, мн. -і, -аў, м.

Чалавек, які працуе на станку (у 1 знач.).

|| ж. стано́чніца, -ы, мн. -ы, -ніц.

стано́чны гл. станок.

станс, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Вершаваная страфа з чатырох радкоў, якая мае закончаную думку.

2. мн. Верш, які складаецца з такіх строф.

станцава́ць гл. танцаваць.

ста́нцыя, -і, мн. -і, -цый, ж.

1. Пункт, месца прыпынку цягнікоў і іншых транспартных сродкаў.

Чыгуначная с.

С. метро.

2. Адлегласць паміж двума такімі суседнімі пунктамі, перагон.

Праехалі яшчэ дзве станцыі.

3. Назва спецыяльнай установы, якая абслугоўвае насельніцтва, арганізацыі раёна, тэрыторыі ў якіх-н. адносінах.

Тэлефонная с.

Санітарная с.

Паштовая с.

4. Перасоўная лабараторыя.

Касмічная с.

Аўтаматычная с.

|| прым. станцы́йны, -ая, -ае (да 1 знач.).

станчы́ць, -чу́, -чы́ш, -чы́ць; -чы́м, -чыце́, -ча́ць; сто́нчаны; зак., што.

Зрабіць вельмі тонкім.

|| незак. станча́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

станчэ́ць, -э́ю, -э́еш, -э́е; зак.

Стаць вельмі тонкім.

|| наз. станчэ́нне, -я, н.