Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

узвод1, , м.

Падраздзяленне роты, эскадрона або батарэі.

|| прым. узводны, .

  • Узводны (наз. узводны камандзір).

узвод2, , м.

  1. гл. узвесці.

  2. мн. -аў. Прыстасаванне ва ўдарным механізме зброі, якое дае магчымасць узвесці курок (спецыяльны тэрмін).

    • Курок на ўзводзе.

  • На ўзводзе (разм.) — 1) у стане ап’янення; 2) у стане нервовага ўзбуджэння.

|| прым. узвадны, .

узвысіцца, ; зак.

  1. Узняцца ўвысь, падняцца вышэй навакольнага (паэт.).

  2. перан. Дасягнуць больш высокага грамадскага становішча, значэння.

    • Жаданне ў.

|| незак. узвышацца, .

|| наз. узвышэнне, .

узвысіць, ; зак.

  1. Узняць увысь, падняць вышэй навакольнага (паэт.).

  2. перан. Надаць каму-, чаму-н. больш высокае становішча, значэнне.

    • У. каго-н. у чыіх-н. вачах.

  • Узвысіць голас — тое, што і павысіць голас.

|| незак. узвышаць, .

|| наз. узвышэнне, .

узвышаны, .

  1. Які ўзвышаецца над наваколлем, высокі.

    • Узвышаная мясцовасць.
  2. перан. Поўны глыбокага зместу, значэння, высакародны, які ўзвышаецца над паўсядзённасцю (высок.).

    • Узвышанае пачуццё.

|| наз. узвышанасць, .

узвышацца, ; незак.

  1. гл. узвысіцца.

  2. Пра што-н. высокае: стаяць, знаходзіцца дзе-н., вылучаючыся сярод чаго-н. сваёй вышынёй, высіцца.

    • Уздоўж набярэжнай узвышаліся будынкі.

узвышша, , н.

  1. Высокая гарыстая або ўзгорыстая мясцовасць.

    • Мазырскае ў.
  2. Тое, што і узвышэнне (у 2 знач.).

узвышэнне, , н.

  1. гл. узвысіцца, -ць.

  2. Узвышанае месца.

    • Узысці на ў.

узвялічыць, ; зак. (высок.).

Паказаць вялікім, значным, праславіць, узнесці.

  • У. радзіму ў песнях.

|| незак. узвялічваць, .

|| наз. узвялічванне, .

|| наз. узвелічэнне, .

узвярнуць, ; зак. (разм.).

  1. Ускапаць, узараць, узламаць паверхню чаго-н.

    • Свінні ўзвярнулі двор.
    • Вецер узвярнуў страху.
  2. Падняўшы, наваліць, узваліць.

    • У. паклажу на воз, на плечы.
  3. перан., на каго. Прыпісаць каму-н. чужую віну, незаслужана абвінаваціць.

    • Усю віну ўзвярнулі на стрэлачніка.

|| незак. узварочваць, .