Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

штудзі́раваць, -рую, -руеш, -руе; -руй; -раваны; незак., каго-што (кніжн.).

Настойліва, старанна вывучаць.

Ш. фізіку.

|| зак. праштудзі́раваць, -рую, -руеш, -руе; -руй; -раваны.

|| наз. штудзі́раванне, -я, н.

шту́ка, -і, ДМ -ўцы, мн. -і, штук, ж.

1. чаго. Цэлы, некрануты, непачаты яшчэ прадмет, выраб (звычайна пра рулон тканіны).

Ш. сукна, палатна.

2. Асобны прадмет з шэрага аднародных.

Некалькі штук яблыкаў.

3. Наогул пра рэч, прадмет, якую-н. з’яву ці чалавека (разм., жарт. або неадабр.).

Набыты вопыт — гэта добрая ш.

Адразу відаць, што ён за ш.

4. перан. Незвычайны ўчынак, выхадка, выдумка (разм.).

Кінь свае каварныя штукі!

Вось дык ш.!

|| памянш. шту́чка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.

штукава́ць, -ку́ю, -ку́еш, -ку́е; -ку́й; -кава́ны; незак., што.

1. Забіваючы, закладаючы, закрываць наглуха.

Ш. прабоіны.

2. Цыраваць, сшываць нябачным швом (спец.).

Ш. шоўк.

3. перан. і без дап. Выдумляць, майстраваць, вынаходзіць.

Што ты тут узяўся ш.?

|| зак. заштукава́ць, -ку́ю, -ку́еш, -ку́е; -ку́й; -кава́ны (да 1 і 2 знач.).

|| наз. штуко́ўка, -і, ДМ -ўцы, ж. і штукава́нне, -я, н.

штука́р, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м.

1. Артыст, які паказвае фокусы.

2. Той, хто вырабляе штукі (у 4 знач.), выдумшчык, жартаўнік.

|| ж. штука́рка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак.

|| прым. штука́рскі, -ая, -ае.

штуко́віна, -ы, мн. -ы, -він, ж. (разм.).

Пра што-н., што выклікае здзіўленне, цікаўнасць ці якую-н. ацэнку.

Што гэта ў цябе за ш. ў руках? Такое падарожжа — цікавая ш.

штурва́л, -а, мн. -ы, -аў, м.

Рулявое кола на судне, самалёце, камбайне.

Стаць за ш. карабля.

|| прым. штурва́льны, -ая, -ае.

Ш. трос.

штурва́льны, -ая, -ае.

1. гл. штурвал.

2. у знач. наз. штурва́льны, -ага, мн. -ыя, -ых, м. Той, хто стаіць за штурвалам на судне, камбайне і пад.

штурм, -у, мн. -ы, -аў, м.

Прыступ, рашучая атака ўмацавання, крэпасці.

Ісці на ш. (таксама перан.).

|| прым. штурмавы́, -а́я, -о́е.

Ш. ўзвод.

Штурмавая авіяцыя.

штурмава́ць, -му́ю, -му́еш, -му́е; -му́й; -мава́ны; незак., каго-што.

Рабіць штурм чаго-н.

Ш. варожыя ўмацаванні.

|| наз. штурмава́нне, -я, н.

штурмаві́к, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.

1. Ваенны самалёт для атакі наземных цэлей з невялікай вышыні.

2. Лётчык такога самалёта.