Verbum

сме́ла, прысл.

1. гл. смелы.

2. 3 лёгкасцю, без перашкоды, без цяжкасці (разм.).

Сюды с. ўлезе дзесяць тон сена.

3. Упэўнена, несумненна.

З такім дакладам с. можна выступаць на сходзе.

сме́ласць, -і, ж.

1. гл. смелы.

2. Смелыя паводзіны, адвага, рашучасць.

Не ў кожнага хопіць смеласці сказаць праўду.

сме́лы, -ая, -ае.

1. Які не ведае страху, адважны, рашучы.

С. юнак.

С. ўчынак.

2. Наватарскі, нязвыклы, арыгінальны.

Смелая тэма выступлення.

С. кампазіцыйны прыём.

3. перан. Які выходзіць за межы прынятага, не зусім сціплы.

Смелае дэкальтэ.

С. жарт.

|| наз. сме́ласць, -і, ж. (да 1—3 знач.).

смерд, -а, М -дзе, мн. -ы, -аў, м.

У Старажытнай Русі: селянін, земляроб.

смертано́сны, -ая, -ае (высок.).

Які пазбаўляе жыцця, выклікае смерць.

С. яд.

|| наз. смертано́снасць, -і, ж.

сме́ртнасць, -і, ж.

Колькасць смярцей за які-н. час.

Скарачэнне смертнасці.

сме́ртнік, -а, мн. -і, -аў, м.

Той, хто асуджаны на смерць.

|| ж. сме́ртніца, -ы, мн. -ы, -ніц.

сме́ртны, -ая, -ае.

1. Які канчаецца смерцю.

С. выпадак.

2. Такі, які павінен памерці.

Усякі чалавек с.

Нам, смертным (наз.), не ўсё ўдаецца.

3. Які вядзе да смерці, пазбаўляе жыцця.

С. прысуд.

смерць, -і, мн. -і, смярце́й, ж.

1. Спыненне жыццядзейнасці арганізма.

Раптоўная с.

Быць пры смерці (паміраць).

2. у знач. вык. Бяда, гора; спыненне якой-н. дзейнасці.

Творчая няўдача для яго — с.

○

Біялагічная смерць — поўнае спыненне біялагічных працэсаў у клетках і тканках арганізма.

Клінічная смерць — прамежак часу, калі дыханне і сардэчная дзейнасць спыняцца, але тканкі яшчэ ў пэўнай ступені захоўваюць жыццяздольнасць.

◊

Да смерці (разм.) — вельмі моцна.

Не на жыццё, а на смерць — не шкадуючы жыцця.

смерч, -у, мн. -ы, -аў, м.

Моцны віхор, які падымае ўверх і круціць слуп вады, пяску, пылу.

С. на моры.

|| прым. сме́рчавы, -ая, -ае.

С. слуп.