Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

абшчы́пванне гл. шчыпаць.

абшыва́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж.

Лодка з дошак, у адрозненне ад чаўна, які выдзёўбваецца з суцэльнага ствала дрэва.

Пераплыць на абшыванцы Дняпро.

|| прым. абшыва́начны, -ая, -ае.

абшы́ўка, -і, ДМ -ўцы, ж.

1. гл. абшыць.

2. Тое, чым абшыта што-н.

Футравая а.

|| прым. абшы́вачны, -ая, -ае.

абшы́ць, -шы́ю, -шы́еш, -шы́е; -шы́ты; зак.

1. што. Прышыць па краях або паверхні; зашыць у што-н.

А. паліто футрам.

А. пасылку палатном.

2. што. Абабіць дошкамі, бляхай і пад.

А. хату.

3. каго-што. Пашыць усё неабходнае для каго-н. (разм.).

А. усю сям’ю.

|| незак. абшыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. абшыва́нне, -я, н. і абшы́ўка, -і, ДМ -ўцы, ж. (да 1 і 2 знач.).

|| прым. абшы́вачны, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).

Абшывачныя матэрыялы.

абшэ́рхлы, -ая, -ае (разм.).

Крыху абсохлы, зацвярдзелы.

Абшэрхлая зямля.

абшэ́рхнуць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -не; абшэ́рх, -хла; зак. (разм.).

Крыху абсохнуць зверху, зацвярдзець.

Зямля абшэрхла на ветры.

абшэ́ўка, -і, ДМэ́ўцы, мн. -і, -шэ́вак, ж.

Ніжняя прышыўная частка ў адзенні, адварот манжэта.

|| прым. абшэ́вачны, -ая, -ае.

абы́¹, злуч.

1. Далучае ўмоўныя і мэтавыя даданыя сказы; ужыв. пераважна з часц. «толькі».

Усё будзе добра, абы толькі на зямлі быў мір.

Ты хочаш прымірыць усіх, абы ціха было.

2. Ужыв. з даданымі сказамі часу; адпавядае злуч. «толькі», «як толькі» (разм.).

Абы вольная хвіліна, то яе ўжо ў хаце няма.

абы́², часц.

1. Надае значэнне непаўнацэннасці дзеянню, прадмету, паслабляе патрабаванні да дзеяння, прадмета.

Яму абы сказаць.

2. Ужыв. ў сказах, якія выражаюць пажаданне чаго-н.

Абы яны згадзіліся прыехаць.

абыва́цель, -я, мн. -і, -яў, м.

1. Сталы жыхар якой-н. мясцовасці (уст.).

А. горада.

Сельскі а.

2. Чалавек, які жыве дробнымі асабістымі інтарэсамі.

Ператварыцца ў абывацеля.

|| ж. абыва́целька, -і, ДМ -льцы, мн. -і, -лек.

|| прым. абыва́цельскі, -ая, -ае.

А. настрой.