Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

чаму́е́будзь² гл. што-небудзь.

чамяры́ца, -ы, ж.

Травяністая ядавітая лугавая расліна сямейства лілейных з тоўстым карэнішчам, буйным востраканечным лісцем і мяцёлкамі кветак, якая выкарыстоўваецца ў медыцыне.

|| прым. чамяры́чны, -ая, -ае.

Ч. корань.

чан, -а, мн. -ы, -аў, м.

Вялікая драўляная або металічная пасудзіна, якая формай нагадвае бак.

|| прым. чанавы́, -а́я, -о́е.

Ч. пасол рыбы.

ча́паць, -аю, -аеш, -ае; незак. (разм.).

Ісці павольна, не спяшаючыся.

Давялося ч. звыш дваццаці кіламетраў.

чапа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.

1. каго-што. Дакранацца, датыкацца да каго-, чаго-н.

Не чапай рукамі!

2. што. Браць, карыстацца (разм.).

Не чапай майго нічога.

3. каго-што. Закранаць, турбаваць каго-н.; крыўдзіць (разм.).

Не чапай яго, няхай спіць.

4. каго-што. Умешвацца ў чые-н. справы; перашкаджаць каму-н. (разм.).

Не чапай дзяцей, хай гуляюць.

5. каго-што. Знішчаць, вынішчаць; прыносіць шкоду каму-, чаму-н.

Нельга ч. птушыныя гнёзды.

6. Нападаць на каго-, што-н.

Воўк падышоў блізка, але авечак не чапаў.

чапе́льны гл. чапяла.

чапе́ц, -пца́, мн. -пцы́, -пцо́ў, м.

Лёгкі галаўны ўбор у выглядзе шапачкі, завязанай пад барадой, які раней насілі замужнія жанчыны.

|| памянш. чэ́пчык, -а, мн. -і, -аў, м.

чапі́цца, чаплю́ся, чо́пішся, чэ́піцца; незак. (разм.).

1. Зачэплівацца за што-н.

2. перан. Прыдзірацца, прыставаць да каго-н.

Чаго ты чэпішся да яго?

чапі́ць, чаплю́, чэ́піш, чэ́піць; зак., каго-што і чаго (разм.).

Закрануць, зачапіць.

Куля чапіла косць нагі.

ча́пля, -і, мн. -і, -яў, ж.

Вялікая балотная птушка сямейства галянастых з вялікай дзюбай і доўгай шыяй.