Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

чарга́, -і́, ДМ -рзе́, мн. чэ́ргі і (зліч. 2, 3, 4) чаргі́, чэ́рг і -аў, ж.

1. Парадак, паслядоўнасць у руху каго-, чаго-н.

Стаяць у чарзе за білетамі.

2. Чыё-н. месца ў такім парадку.

Прапусціць сваю чаргу.

3. Людзі, якія размясціліся паслядоўна адзін за адным з якой-н. мэтай.

У касу была вялікая ч.

4. Спіс асоб, якія павінны атрымаць што-н. у парадку чарговасці.

Ч. на атрыманне кватэры.

5. Пэўная колькасць патронаў, выпушчаных кулямётам, аўтаматам за адзін прыём.

Аўтаматная ч.

Жывая чарга — чарга, якая патрабуе абавязковай прысутнасці ўсіх, хто заняў яе.

Заняць чаргу — стаць або запісацца ў чаргу за чым-н.

У сваю чаргу — са свайго боку; адпаведна.

чаргава́цца, -гу́юся, -гу́ешся, -гу́ецца; -гу́йся; незак.

1. Паслядоўна, па чарзе заменьваць адно другім; перыядычна паўтарацца.

2. У лінгвістыцы: заканамерна замяняцца адзін другім (пра гукі) у каранях або афіксах роднасных слоў або форм.

|| наз. чаргава́нне, -я, н.

чаргава́ць, -гу́ю, -гу́еш, -гу́е; -гу́й; незак., каго-што.

Паслядоўна зменьваць адно другім, размяшчаць адно за адным.

Ч. работу з адпачынкам.

|| наз. чаргава́нне, -я, н.

чарго́вы, -ая, -ае.

1. Наступны за папярэднім.

Чарговае заданне.

Ч. аўтобус будзе праз гадзіну.

2. Які адбываецца рэгулярна, у пэўнай паслядоўнасці.

Чарговая сесія.

3. Які паўтараецца рэгулярна час ад часу.

Чарговая сустрэча.

|| наз. чарго́васць, -і, ж.

ча́рдаш, -а і чарда́ш, -а́, м.

Венгерскі народны танец, а таксама музыка ў рытме гэтага танца.

ча́рка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак, ж.

1. Невялікая шкляначка, часта на ножцы, прызначаная для піцця спіртных напіткаў.

2. Спіртное; выпіўка (разм.).

Ён ніколі не адказваўся ад чаркі.

|| памянш. ча́рачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.

|| прым. ча́рачны, -ая, -ае (да 1 знач.).

Глядзець у чарку (разм., іран.) — любіць выпіць.

Заглядаць у чарку (разм., іран.) — выпіваць.

Пад чаркай (разм.) — п’янаваты.

чарке́сы, -аў, адз.е́с, -а, м.

Народ, які жыве ў Карачаева-Чаркескай Рэспубліцы, што ўваходзіць у склад Расійскай Федэрацыі.

|| ж. чарке́шанка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак.

|| прым. чарке́скі, -ая, -ае.

чарльсто́н, -а, м.

Амерыканскі танец з чатырохдольным рытмам — разнавіднасць хуткага факстрота, а таксама музыка да гэтага танца.

чарна... (гл. чорна...).

Першая састаўная частка складаных слоў, ужыв. замест «чорна...», калі націск у другой частцы слова падае на першы склад, напр.: чарнабровы, чарнакрылы, чарнабурка.

чарнабро́вы, -ая, -ае.

3 чорнымі бровамі.

Чарнабровая дзяўчына.