Verbum

се́чка, -і, ДМ -чцы, ж.

1. Дробна нарэзаная салома, трава на корм жывёле.

Запарыць сечкі карове.

2. Драблёныя крупы.

Ячная с.

Грэчневая с.

3. Шырокі паўкруглы нож для ссякання капусты.

се́ялка, -і, ДМ -лцы, мн. -і, -лак, ж.

Машына для пасеву насення.

Трактарная с.

|| прым. се́ялкавы, -ая, -ае.

се́яльшчык, -а, мн. -і, -аў, м.

Работнік сельскай гаспадаркі, які займаецца пасевам насення.

|| ж. се́яльшчыца, -ы, мн. -ы, -чыц.

се́янец, -нца, мн. -нцы, -нцаў, м.

Расліна, што вырасла з насення (у адрозненне ад саджанца).

се́янка, -і, ДМ -нцы, ж. (разм.).

Дробна прасеяная мука.

се́яць, се́ю, се́еш, се́е; сей; се́яны; незак. што.

1. і без дап. Раскідваць насенне на падрыхтаваную для сяўбы глебу.

С. пшаніцу.

2. перан. Распаўсюджваць сярод людзей якія-н. думкі, настрой і пад. (высок.).

С. разумнае, добрае, вечнае.

С. веру ў лепшае жыццё.

3. Тое, што і прасейваць.

С. муку.

4. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пра дробны дождж, снег: ісці.

Цэлую раніцу сеяў дождж.

5. Засяваць (якую-н. плошчу зямлі; разм.).

С. поле пад лесам.

|| зак. пасе́яць, -се́ю, -се́еш, -се́е; -се́й; -се́яны (да 1 і 2 знач.).

|| наз. се́янне, -я, н. і пасе́ў, -се́ву, м. (да 1 знач.).

Сеянне дрэнных чутак.

Сеянне мукі.

Пасеў азімых закончаны.

сячы́ і се́кчы, сяку́, сячэ́ш, сячэ́; сячо́м, сечаце́, сяку́ць; сек, се́кла; сячы́; се́чаны; незак.

1. каго-што. Удараючы з размаху чым-н. вострым, раздзяляць на часткі, здрабняць.

С. дровы.

С. лёд.

С. мяса.

2. каго-што. Падсякаючы, валіць на зямлю, адцзяляць ад асновы; ссякаць.

С. лес.

С. капусту.

3. што. Абчэсваць (камень; спец.).

С. камень.

4. каго-што. Біць, караць розгамі, рэменем і пад.

5. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), каго-што і без дап. Ліць моцна, струменямі; з сілай біць, хвастаць (пра дождж, град і пад.).

Цэлы дзень сячэ дождж.

Град сячэ збажыну.

6. каго-што. Пра насякомых: кусаць (разм.).

Авадні і сляпні сякуць кароў.

7. перан. Выказвацца пра каго-, што-н. рэзка, рашуча.

С. праўду ў вочы.

8. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), што. Грызці, прагрызаць дзіркі (пра мышэй; разм.).

Мышы сякуць салому.

|| зак. пасячы́ і пасе́кчы, -сяку́, -сячэ́ш, -сячэ́; -сячо́м, -сечаце́, -сяку́ць; -се́к, -кла; -сячы́; -се́чаны (да 1, 4—6 і 8 знач.) і ссячы́ і ссе́кчы, ссяку́, ссячэ́ш, ссячэ́; ссячо́м, ссечаце́, ссяку́ць; ссек, -кла; ссячы́; ссе́чаны (да 2, 4—6 і 8 знач.).

|| аднакр. секану́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; -ну́ты (да 1, 4—7 знач.).

|| наз. сячэ́нне, -я, н. (да 1—4 знач.).

сячы́ся і се́кчыся, сяку́ся, сячэ́шся, сячэ́цца; сячо́мся, сечаце́ся, сяку́цца; се́кся, се́клася; сячы́ся; незак.

1. Біцца, весці бой.

С. на шаблях.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Рассякацца, быць пасечаным.

Ад агню куляў сячэцца лісце на дрэвах.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пра валасы: ламацца, расшчапляцца на канцах.

|| зак. пасячы́ся і пасе́кчыся, -сячэ́цца (да 2 і 3 знач.).