Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

абагульні́ць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць.

Зак. да абагульняць.

абагульня́цца, ‑яецца; незак.

1. Незак. да абагульніцца.

2. Зал. да абагульняць.

абагульня́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе; незак., што.

1. Знаходзіць агульнае ў розных думках, фактах, выказваннях і на падставе гэтага рабіць вывад. Трэба вучыць маладога аўтара абагульняць факты і рабіць з іх пэўныя філасофскіх вывады. Чорны. // Знаходзіць што‑н. вернае пераймання ў дзейнасці розных людзей, прадпрыемстваў, устаноў і рабіць гэта здабыткам усіх. Абагульняць вытворчы вопыт. // Пераносіць рысы адной з’явы на ўсе падобныя ёй. Навошта абагульняць.

2. Назіраючы за пэўнай катэгорыяй людзей, знаходзіць характэрнае і на падставе гэтага ствараць мастацкі вобраз; тыпізаваць. Пісьменніку трэба ўмець абагульняць жыццёвыя з’явы і факты ў мастацкіх вобразах і іх узаемаадносінах.

3. Аб’ядноўваць, злучаць у нешта адзінае. Абагульняць напевы адзінай мелодыяй.

абаджга́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.

Разм. Апячыся (крапівою).

абаджга́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.

Разм. Скусаць, пакусаць (пра пчол, аваднёў і інш.); апячы (крапівою).

абадзьму́ць, ‑му, ‑меш, ‑ме; ‑мём, ‑мяце; зак., каго-што.

Разм. Ачысціць, сагнаць што‑н. зверху струменем паветра. Вецер абадзьмуў расу.

абадко́вы, ‑ая, ‑ае.

Які мае дачыненне да абадка.

абадне́цца, ‑днеецца, безас. зак.

Разм. Тое, што і уднець. Раніцы зімою, калі світае як не пад самы полудзень, заўсёды бываюць дужа доўгія — часам нават здаецца, што гэтая шэрая цемень ніколі не абаднеецца. Сіпакоў.

абадо́к, ‑дка, м.

1. Памянш. да вобад; невялікі абруч або паўкруг, які ахоплівае што‑н. [Гаўрусь Каляда] адамкнуў вялізны замок, выняў абадок са скабы, і скрыпучая палавіна гуменных варот адчынілася. Брыль.

2. Аблямоўка, вузкая палоска, якая акаймоўвае што‑н. Вецер зусім сціх, а з-за лесу пачала выпаўзаць шэра-сіняя хмара, акаймаваная залатым абадком чэрвеньскага сонца. Грахоўскі.

абадо́чны, ‑ая, ‑ае.

Які мае дачыненне да вобада, мае форму вобада.

•••

Абадочная кішка гл. кішка.