Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

абла́ва, ‑ы, ж.

Паляванне, пры якім месца, дзе знаходзіцца зверына, акружаецца, ачэпліваецца паляўнічымі і загоншчыкамі. Аблава на ваўкоў. □ Ляснік хутка выйшаў з пакояў, а пан стаў меркаваць, як бы акружыць лес і зрабіць аблаву. Чарот. // Акружэнне якога‑н. месца з мэтай злавіць каго‑н. Акружылі мы прымежны гай, Пачалі на ворагаў аблаву. Панчанка. У часе блакады ў горадзе таксама былі праведзены масавыя аблавы і арышты. Няхай. // Пра асоб, якія робяць аблаву. Даўно аблавай прачасаць пара Аколіцы бароў, глухую гаць. Танк.

аблаві́ць, ‑лаўлю, ‑ловіш, ‑ловіць; зак., што.

Разм. Правесці лоўлю рыбы на пэўным месцы. Аблавіць возера. Аблавіць старыцу.

аблаву́х, ‑а, м.

Перан. Лаянк. Пра някемлівага, няспрытнага чалавека. [Косця:] — Я ж бачыў, што яна [Маша] не зводзіла з цябе вачэй. Дагэтуль не сустрэнецца! Аблавух! А яшчэ ў арміі служыў. Шамякін.

аблаву́ха, ‑і, ДМ аблавусе; Р мн. аблавух; ж.

Зімовая шапка; вушанка.

аблаву́хі, ‑ая, ‑ае.

1. З абвіслымі вушамі. [Люба] не паспела адысці ад акна, як на ім мігам апынуўся прыгожы, у рудыя яблыкі, аблавухі сабака. Гартны.

2. перан. Разм. Някемлівы, няспрытны (пра чалавека).

аблаго́джваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да аблагодзіць.

аблаго́дзіць, ‑джу, ‑дзіш, ‑дзіць; зак., каго.

Выклікаць у кім‑н. пачуццё лагоднасці, шчырасці, сардэчнасці. Не так дзеля сябе, як дзеля таго, каб аблагодзіць гэтага хлапчука,.. [Крамарэвіч] сказаў: — А нікога ў цябе хіба няма блізкага, каб і пашкадаваць часам цябе, пакуль ты бацьку знойдзеш? Чорны.

абла́да, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.

Разм.

1. Улада, уплыў. Свежы сустрэчны вецер асвяжыў мяне, на нейкую хвіліну адагнаў сон, які браў мяне ў сваю абладу. С. Александровіч.

2. Уладанне, прыналежнасць, здабытак. У сяле ўсялякія чуткі, усякая гутарка, што вядзецца патайна, без усякіх сведак, скора робіцца агульнай абладай. Колас.

3. Аправа (у 1 знач.).

абла́джаны, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад абладзіць.

абла́джванне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. абладжваць — абладзіць.